ابراهیم سپهر - دانشجوی دکتری خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
محمد جعفر ملکوتی - استاد دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی
بهمن خلدبرین - استاد دانشگاه شیراز، ، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
نجفعلی کریمیان - استاد دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی
عباس صمدی - دانشیار دانشگاه ارومیه، دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی
حسن رسولی - استادیار دانشگاه ارومیه، دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی
فریدون نورقلی پور - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
حامد رضایی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
زهرا خادمی - ععضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب

به منظور بررسی کارایی ارقام مختلف غلات در جذب و مصرف فسفر (فسفر کارایی ارقام) در سال ۱۳۸۵ آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در خاکی با فسفر قابل دسترس پایین (mg/kg ۵  POlsen) و فسفر کل mg/kg ۱۲۶۰ در موسسه تحقیقات خاک و آب اجرا گردید. در این آزمایش ۱۷ رقم غلات شامل ۸ رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)، ۳ رقم گندم دوروم (Triticum durum L.)، ۳ رقم جو (Hordeum vulgare L.)، ۱ رقم چاودار (Secale cereale L.)، ۱ رقم جو دو سر (Avena sativa L.) و ۱ رقم تریتیکاله (Triticosecale L.)، در دو سطح فسفر (۰ و mg/kg ۸۴) در سه تکرار با هم مقایسه شدند. ارقام از لحاظ تعداد پنجه، غلظت فسفر دراندام هوایی، فسفر کل گیاه و وزن خشک اندام هوایی در سطح ۱% تفاوت معنی دار نشان دادند. از شاخص عملکرد نسبی اندام هوایی بعنوان شاخص کارایی فسفر استفاده گردید که به طور میانگین ۷۱/۰ به دست آمد و از ۴۲/۰ تا ۹۷/۰ به ترتیب مربوط به لاین جو (۱۶-۸۰-M) و رقم گندم نان (آزادی) تغییر کرد. میانگین غلظت و جذب کل فسفر در اندام هوایی به ترتیب ۱۹/۰ درصد و mg/pot ۲۴/۱۳ در شرایط بدون مصرف فسفر و ۴۷/۰ درصد و mg/pot ۴۶ در حالت مصرف فسفر بدست آمد. در شرایط کمبود فسفر بالاترین میزان جذب فسفر mg/pot ۱۵/۲۰ مربوط به رقم یا واروس و کمترین آن mg/pot ۸۵/۵ مربوط به لاین جو (۱۶-۸۰-M) بود. جو دوسر بازای واحد فسفر جذب شده بالاترین عملکرد را تولید کرد لذا از لحاظ کارایی مصرف فسفر در داخل گیاه برترین رقم بود. اما از لحاظ میزان نسبی کل جذب فسفر ارقام آزادی و یاواروس به ترتیب با ۴۵/۰ و ۴۳/۰ در صدر بودند. شاخص کارایی با میزان کل فسفر جذب شده همبستگی مثبت و معنی دار در سطح ۱ درصد (**۶۶/۰= r) ولی با غلظت فسفر در گیاه همبستگی معنی داری نشان نداد.

غلات, فسفر, کارایی, جذب