ابوالقاسم شریف زاده - استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، میدان بسی

هدایت نظام تحقیقات کشاورزی نیازمند شناسایی و تدوین جهت‌گیری‌های کلان است تا از این طریق سمت و سوی حرکت هماهنگ کارگزاران این نظام فراهم آید. بخشی از این جهت‌گیری‌ها به عنوان مبنای تدوین برنامه‌کار و اولویت‌های تحقیقاتی عمل می‌نمایند و از این لحاظ چون موضوع و مضمون فعالیت‌های تحقیقاتی را مشخص می‌نمایند، می‌توان به آنها جهت‌گیری‌های موضوعی یا کارکردی نامید. بخش دیگری از این جهت‌گیری‌ها متوجه بهبود ظرفیت نظام تحقیقات کشاورزی و اصلاح و نوسازی این مجموعه در راستای پیگیری جهت‌گیری‌های موضوعی مورد نظر می‌باشد و می‌توان آنها را جهت‌گیری‌های نهادی نام نهاد. در این تحقیق، نتایج حاصل از ارزیابی مجموعه‌ای از جهت‌گیری‌های کلان شناسایی شده برای نظام تحقیقات کشاورزی کشور از سه جنبه (الف) مناسبت با شرایط تحقیق و توسعه کشاورزی کشور، (ب) وضعیت کنونی یا میزان توجه فعلی و (ج) امکان پیاده‌سازی و کاربست آنها ارایه شده است. این تحقیق به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی به انجام رسیده است. برای گردآوری اطلاعات از جامعه آماری (محققان و اعضای هیات علمی کشاورزی) از پرسشنامه‌ استفاده شده است. پس از تکمیل پرسشنامه‌ها، از نرم‌افزار SPSS و Excell جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از بین جهت‌گیری‌های شناسایی شده، گسترش روابط علمی، فناوری و پژوهشی در سطوح منطقه‌ای و جهانی برای بهره‌گیری از پیشرفت‌های حاصله، همسویی با راهبردها و سیاست‌های ملی نظیر امنیت و سلامت غذایی، بهبود کیفیت محصولات و خودکفایی در بخش کشاورزی، تقویت پیوند با شبکه ترویج کشاورزی جهت رسانش و انتقال بهتر دستاوردهای تحقیقاتی، بهبود روند رسانش و کاربست فناوری‌ها و دستاوردهای تحقیقاتی و بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشاورزی در امر تحقیق و توسعه کشاورزی نسبت به سایر جهت‌گیری‌ها از امکان بیشتری برای کاربست و پیاده‌شدن برخوردارند. همچنین، از بین جهت‌گیری‌های مزبور، تلفیق مدیریت دانایی در بخش کشاورزی جهت سودآوری و بهره‌برداری پایدار، احیا و بهره‌گیری از شبکه‌ها و نظام‌های دانش و فناوری بومی و محلی و تقویت ظرفیت پژوهش محلی، بومی و سازگارسازی فناوری‌های دوستدار محیط زیست و مشوق کشاورزی پایدار، بهسازی نظام‌های مختلف بهره‌برداری در بخش کشاورزی براساس مقتضیات هر نظام وجلب مشارکت نهادمند کشاورزان و گروه‌های مخاطب در فرآیندهای مربوطه نظیر سیاستگذاری، طراحی، اجرا، تامین مالی و ارزیابی اولویت کمتری را کسب نموده‌اند که نشان از امکان کمتر کاربست و پیاده‌شدن آنها دارد.

توسعه پایدار کشاورزی، تحقیقات کشاورزی، سیاست علم و فناوری در بخش کشاورزی