زهرا نیک منش - دکتری روانشناسی، هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان
زهرا پیری - دکتری مدیریت ، سرپرست مرکز آموزش و پژوهش منطقه نه زندانها

هدف از این پژوهش مطالعه موردی در باره خودکشی موفق زندانیان استانهای سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و هرمزگان بوده است. روش پژوهش موردی و روش گردآوری اطلاعات شامل مصاحبه نیمه ساختارمند به صورت ژرف و عمیق و یادداشت برداری است. جامعه آماری ۸ نفر از زندانیان شهرستانهای زاهدان، کرمان، یزد و هرمزگان بود که در طی سالهای ۹۰ تا ۹۵ خودکشی موفق داشته اند. شیوه نمونه گیری سرشماری بود که هر ۸ نفر از زندانیان متوفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. تحلیل داده ها بر اساس روش ۷ مرحله ای کلایزی۱گام به گام انجام شد. مدت هر مصاحبه ۳۰ الی ۹۰ دقیقه و میانگین آن ۶۰ دقیقه و طی چند جلسه انجام شد.نتایج نشان داد که از بین عوامل جمعیت شناختی ، ۸۷ درصد افراد دارای خودکشی موفق در زندان ها، مرد بودند؛ ۵۰ درصد موارد بین ۳۰ و ۳۳ سال و ۷۱ درصد فاقد فرزند و ۶۲ درصد شهرنشین و ۶۲ درصد دارای مذهب تشیع بودند. در زمینه مشکلات روانپزشکی، ۸۷ درصد ، از ناامیدی، عدم لذت از زندگی، احساس بی ارزشی و احساس خشم و همچنین اختلالات خلقی رنج می برده اند .. از عوامل روانی-اجتماعی، مشکلات طرد شدگی، ناکامی در ۷۲ درصد، انزوای اجتماعی در ۶۲ درصد و بیکاری، روابط بین فردی ضعیف و پر تنش در ۵۰ درصد موارد مشاهده شد. همچنین در نیمی از موارد افکار خودکشی و طرح نقشه ی خودکشی در دوره زندانی بودن ایجاد شده بود و نیمی دیگر ، سابقه ی اقدام به خودکشی را قبل از زندانی شدن داشتند. در بررسی علل خودکشی ۵ مورد ، از حکم قضایی صادر شده نارضی بودند و احساس بی عدالتی داشتند و در یک مورد به نارضایتی از فضای فیزیکی زندان متعاقب درگیری با مراقبان زندان اشاره شد.جهت شناسایی زندانیان در معرض خطر خودکشی و محافظت از آنان؛ لازم است به بررسی عوامل موثر بر افزایش احتمال بروزخودکشی توجه شود.

خودکشی موفق، مطالعه موردی، ، زندانیان