مجید صامتی - گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
افسانه ایزدی - گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
سعید فتحی - گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مالیات بعنوان یکی از ابزارهای سیاستی اقتصاد، بهترین و مهمترین منبع درآمد دولت است که به-تدریج رفاه مالیات دهندگان را کاهش می دهد و این مساله آنها را به نپرداختن مالیات چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی ترغیب می کند. یکی از معضلات اساسی نظام مالیاتی کشورها از جمله ایران افزایش روز افزون فرارهای مالیاتی است. همچنین عدم آگاهی دولتمردان از علل فرار مالیاتی می تواند به گسترش آن بیافزاید. شناسایی عواملی که باعث به وجودآمدن فرار مالیاتی می شود، در پیشگیری از آن بسیار موثر است و کمک می کند تا بتوان میزان فرار مالیاتی موجود در جامعه را برآورد نمود. در سال های اخیر مطالعاتی در رابطه با علل فرار مالیاتی با رهیافت های متفاوت انجام شده است. در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل، عوامل موثر بر فرار مالیاتی و همچنین شدت ارتباط آن ها با فرار مالیاتی برای کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که متغیرهای عوامل اقتصادی، درآمد سرانه، عوامل تکنولوژی، عوامل اجتماعی، عوامل قانونی، تورم، عوامل فرهنگی، محدودیت تجاری، بار مالیاتی، بیکاری و حجم دولت عوامل موثر بر فرار مالیاتی می باشند و بیشترین شدت تاثیرگذاری را عوامل فرهنگی و کمترین شدت تاثیرگذاری را درآمد سرانه بر فرار مالیاتی می گذارند. عوامل تاثیر گذار بر فرار مالیاتی به ترتیب بیشترین شدت تاثیرگذاری و ضریب همبستگی آنها عبارت اند از عوامل فرهنگی (۵۷۷/۰)، عوامل قانونی (۵۴۳/۰)، عوامل اجتماعی (۵۳۹/۰) و عوامل اقتصادی (۴۶۷/۰)، حجم دولت (۳۹۹/۰)، محدودیت تجاری (۳۹۲/۰)، تورم (۳۶۷/۰)، بیکاری (۳۵۷/۰)، بار مالیاتی (۲۴۱/۰)، عوامل تکنولوژی (۱۹۴/۰) و درآمد سرانه (۱۹۲/۰).

اجتناب مالیاتی, فرار مالیاتی, روش فراتحلیل, ایران