رضا دشتی - استادیار گروه تاریخ تمدن ملل اسلامی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.

اباضیه معتدل ترین فرقه خوارج هستند که پس از استقرار در شمال آفریقا موفق شدند در دوره های مختلف اعم از زمان استقرار اولیه، زمان تشکیل دولت بنی رستم(۱۴۴-۲۹۶ق) و در عصر بی دولتی، با ایجاد اشکال متنوع در شیوه تبلیغ و تاسیس شورای عزابه، با نظام تعلیم و تربیت خاص خود، ضمن پیشبرد اهدافشان در تعامل با سایر دولتهای غیر هم عقیده، به دیرپایی و تداوم مذهبشان موفق شوند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای، درصدد پاسخ به این سوال است که نظام تبلیغ، تعلیم و تربیت اباضی، چرا و چگونه در زمان های ظهور و کتمان، دچار تطور و استحاله شده است؟ نتیجه اینکه خوارج اباضی روند نظام تعلیم و تربیتی را که در عصر ظهور داشتند، در ادوار بعد تغییر داده و سعی نمودند که با تقیه و مدارا با جریان های حاکم، ضمن حفظ و بقاء خود، جهت گیری های جدیدی را ارائه نمایند.

تعلیم و تربیت, خوارج, اباضیه, بنی رستم, شمال آفریقا