محمد شورمیج - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور

گیلان به عنوان یکی از مناطق مهم مشروطه خواه در ایران، همواره توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده است. هدف اصلی تحقیق، تبیین مسائل و معضلات اقتصادی و معیشتی جامعه شهری و روستایی گیلان در آستانه انقلاب مشروطه است. لذا مسئله اصلی تحقیق این است، شرایط و موقعیت اقتصادی جامعه گیلان، تا چه اندازه در شکل گیری جنبش مشروطه (بین سال های ۱۲۹۰ تا ۱۳۲۷ ه. ق) تاثیر داشته است؟ در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، مسئله اصلی تحقیق بررسی و تبیین می گردد. دستاورد پژوهش نشان می دهد، علل شکل گیری جنبش مشروطه در گیلان، بیش از آن که تحت تاثیر عوامل بیرونی قرار داشته باشد، درونی بوده و به وضعیت معیشتی اقشار جامعه روستایی و شهری گیلان و خواسته های اقتصادی و اجتماعی مردم منطقه مرتبط بوده است. برقراری عدالت، بهبود اوضاع معیشتی و اقتصادی، رفع ظلم حاکمان دولتی و مالکان منطقه ای و جلوگیری از تجاوزات روس ها از مهم ترین خواسته های مردم گیلان در آستانه ی جنبش مشروطه بود که ریشه های اقتصادی داشته و درنهایت منجر به شکل گیری جنبش مذکور گردید. 

واژگان کلیدی: مشروطه, گیلان, عوامل اقتصادی, جنبش روستایی, جنبش شهری