مهدی صلاح - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان
سجاد دادفر - استادیار گروه تاریخ دانشگاه رازی
روح اله بهرامی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه رازی

محمدباقرمیرزا خسروی معروف به خسروی کرمانشاهی از شاهزادگان دولتشاهی، رجال سیاسی آزادیخواه و ازجمله ادبا، کتاب و دبیران برجسته دیوانی روزگار قاجار بشمار می رود. وی علاوه بر کتابت، دبیری و منشی گری دفتر برخی از حکام و فرمانروایان کرمانشاهان و فارس و مدیریت برخی ادارات دولتی در کرمانشاه عهد قاجار، دارای دانش، آگاهی و فضیلت های اخلاقی و علمی فراوان بود. جایگاه وی به عنوان یکی از شاهزادگان برجسته قاجار و آگاهی اش از اوضاع ایران و جهان او را در متن تحولات جدید در تاریخ ایران عهد قاجار در کرمانشاه قرارداد و به عنوان بازیگری موثر و درعین حال معتدل در عرصه رخدادهای مشروطیت در کرمانشاه ایفای نقش نمود. بعلاوه در حوزه ادبی در نظم و نثر آثار بسیار ارزشمند و قابل ستایشی در ادبیات کهن و نوین برجای نهاد که درجای خود بایستی موردبررسی واقع شود، اما آنچه که در این پژوهش موردنظر است رویکرد تجدد خواهان و نواندیشی در عرصه ادب و سیاست در حیات تاریخی و اندیشه محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی است. تاثیرگذاری او درروند تحولات مشروطه خواهی در کرمانشاه و نواندیشی اش در حوزه ادبیات داستانی عصر مشروطه با نگارش نخستین رمان تاریخی ازجمله این رویکرد تجدد خواهان سیاسی و ادبی است که موردتوجه قرارگرفته است.

واژگان کلیدی: تاریخ قاجار, کرمانشاه, خسروی کرمانشاهی, تجددخواهی, ادب, سیاست, مشروطیت