علی محمدیان - مربی پژوهشی بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
رضا کرمیان - محقق بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

منظور بررسی و تعیین اهمیت گونه مرتعی توت روباه و نقش و ارزش آن در احیاء دیم زاهای کم بازده و رویشگاه های طبیعی، در مراتع استان لر ستان با توجه به پراکنش وسیع و قابل ملاحظه این گونه در مراتع کوهستانی و زیر اشکوب جنگل های بلوط علیرغم خشکسالی ها، طی مطالعه ای به بررسی ویژگی های اکولوژیکی این گونه طی ۴ سال متوالی پرداخته شد در این خصوص به منظور تهیه نقشه پراکنش و تعیین مشخصات رویشگاه های طبیعی، مطالعه فنولوژی، ارزش رجحانی، سیستم ریشه ای، تولید مثل، عملکرد علوفه، تاج پوشش و فراوانی گونه، تعیین تراکم، گونه های همراه و... ۳ سایت مختلف از نظر آب و هوایی به عنوان واحدهای مطالعاتی انتخاب شدندد سپس به منظور اندازه گیری پارامترهای مختلف مربوط به پوشش گیاهی و سایر عوامل اکولوژیکی موثر بر پراکنش این گونه در رویشگاه های طبیعی با استفاده از روش سیستماتیک تصادفی و با کاربرد کوادرات ۱×۱ متر با توجه به نوع پوشش گیاهی غالب این مناطق، اقدام به جمع آوری اطلاعات گردیدد نتایج بدست آمده نشان داد که گونه مذکور،در بیشتر طول سال همیشه سبز بوده و از خوشخوراکی و ارزش غذایی بالایی نیز برخودار می باشد لذا از جنبه حفاظت خاک و ارزش علوفه ای به منظور تعلیف دام ها، از اهمیت ویژه ای برخودار است با توجه به خشکسالی های حادث شده، این گونه مرتعی، توانسته است به خوبی از بارش های اندک فصلی استفاده نموده و در شرایط استان لرستان در دامنه های مختلف ارتفاع از سطح دریا همچنین جهات مختلف جغرافیایی و درجات متفاوت شیب خود را مستقر نموده و پراکنش بسیار مناسبی در رویشگاه های طبیعی از خود ارائه نماید توت روباه در تمامی رویشگاه های سطح استان لرستان از ارتفاع ۱۰۴۰ تا ۲۳۰۰ متر بیشتر در شیب های شمالی و مس یر آبراهه ها یافت می شود البته در تمام شیب ها و جهات جغرافیایی پراکنش دارد این گیاه در دامنه حرارتی ۱۸- تا ۳۹+ سانتی گراد و بارندگی ۶۰۰-۲۲۰ میلی متر گسترش دارد تقریبا در اغلب خاک ها رشد مناسبی دارد ولی در شرایط استان بیشتر در خاکهای با اسیدیته ۷ تا ۷/۵ هدایت الکتریکی ۰/۳۹۲ و ۰/۹۰۱ دسی زیمنس دیده می شود توت روباه گونه ای است در شرایط قرق به صورت کاملا افراشته درآمده و در صورتی که مورد چرای شدید واقع شود بنابر سیستم مقاومت به چرا به صورت کپه ای و پخ در می آید در این حالت عمق توسعه ریشه تا ۴۵ سانتی متر می رسد گیاه توت روباه در استان لرستان، تقریبا از اواسط اسفند ماه شروع به رشد می کند و در خرداد ماه به بذردهی کامل می رود رشد مجدد پاییزه این گیاه حدودا از اواسط مهرماه و در برخی مناطق از اواسط آبان ماه شروع می شود به طور متوسط قوه نامیه توت روباه ۶۳ درصد، وزن هزار دانه ۵/۱ گرم، فصل کاشت مناسب پاییز، عمق کاشت ۱/۵ سانتی متر و میزان بذر مورد نیاز ۱۲ کیلوگرم در هکتار با متوسط تولید علوفه ۳۹۴۸ کیلو گرم در هکتار، گیاه توت روباه با داشتن ویژگی هایی نظیر رشد مددد پاییزه، استقرار آسان و زادآوری که دارد می تواند به عنوان عامل مهم در جهت جلوگیری از فرسایش و مهار رواناب حائز اهمیت باشد همچنین با توجه به پراکنش وسیعی که در جهان، ایران و استان های ک شور از جمله استان لرستان دارد می توان با اعمال روش های صحیح مدیریتی از جمله سیستم های مناسب چرائی، قرق و... در احیاء و اصلاح مراتع و تولید علوفه گامی موثر برداشتد

توت روباه، علوفه کاری، خشکسالی، استان لرستان