پیام پزشکپور - عضو هیات علمی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
حسین آسترکی - محقق مرکز تحقیقات کشاورزی بروجرد ، لرستان
بهزاد بسحاق - کارشناس ارشد زراعت

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های باقلا و ارزیابی شاخص های تحمل به تنش خشکی، آزمایشی با ۱۶ ژنوتیپ در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد به مدت ۱ سال انجام شد. آبیاری به عنوان عامل اصلی، شامل سطوح نرمال و تنش خشکی و ژنوتیپ به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون در شرایط تنش ۹۹/۳ درصد از تغییرات عملکرد به وسیله صفات شاخص برداشت، وزن خشک بوته، ارتفاع، وزن صد دانه و تعداد روز تا گلدهی توجیه شد. در شرایط تنش نشان داد که صفات شاخص برداشت، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، وزن ۱۰۰ دانه و تعداد روز تا گلدهی به ترتیب وارد مدل شده و در مجموع ۳ / ۹۹ درصد از تغییرات عملکرد دانه تک بوته را توجیه می کنند. براساس استراتژی قطع دندروگرام در سطحی که اختلاف بین سطوح گروه بندی زیاد باشد، انجام گرفت. در این روش ژنوتیپ ها با برش دندروگرام در سه کلاستر قرار گرفتند. کلاستر ۱ : شامل ژنوتیپ های ۱۲۰۲ ، ۱۲۲۲۳ ، ۱۲۰۸ ، ۱۲۱۰ ، ۱۲۲۱ و ۱۲۰۳ بود؛ که از نظر شاخص های تحمل به خشکی در حد متوسطی قرار دارند. کلاستر ۲ : شامل ژنوتیپ خرم آباد بود؛ که از نظر اکثر شاخص های تحمل به خشکی در حد بالایی قرار داشت. کلاستر ۳ : شامل ژنوتیپ های ۱۲۱۸ ، ۱۲۱۹ ، ۱۲۰۴ ، ۱۲۱۶ ، ۱۲۰۶ ، ۱۲۰۹ ، ۱۲۲۵ ، ۱۲۱۴ و ۱۲۲۴ بود؛ که از نظر اکثر شاخص های تحمل به خشکی در حد نسبتا پایینی بود.

تنش خشکی، باقلا، رگرسیون، کلاستر