مهدی وفاه خواه - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
علی اکبر دماوندی - استادیار موسسه آموزش و ترویج کشاورزی
محمدجواد هاشم زاده قالهری - دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس

پایش مکانی و زمانی خشکسالی کشاورزی به دلیل اثرات سوء این مخاطره طبیعی برعرصه ها و محصولات کشاورزی ضروری است. غالب مطالعات صورت گرفته در این خصوص بر اساس داده های مبتنی بر ایستگاه های هواشناسی بوده که به دلیل پراکنش نامناسب و نیز دقت ناکافی داده ها، از کارایی مناسبی برخوردار نمی باشند. در چند دهه اخیر داده های حاصل از سنجش از دور به عنوان یک ابزار مهم، به دلیل قدرت تفکیک مکانی، زمانی، طیفی و رادیومتری مناسب به صورت گسترده برای مدیریت و پایش مکانی و زمانی خشکسالی استفاده میشود. برای این منظور در این تحقیق از داده های ماهواره ای سنجنده MODIS بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ برای استخراج شاخص سلامت گیاهی VHI استفاده شد. با توجه به تاثیر خشکسالی و ترسالی بر پوشش گیاهی و درجه حرارت سطح زمین، یکی از بهترین روش های پایش خشکسالی، بررسی این دو پارامتر توسط شاخص های مربوط،یعنی NDVI و LST است. لذا شاخص VHI که ما حصل ترکیب این دو پارامتر است می تواند بیانگر شدت خشکسالی باشد. نتایج به دست آمده از به کارگیری شاخص سنجش از دوری VHI نشان داد که خشکسالی با شدت های شدید و خیلی شدید بیشتری در سال های ۱۳۷۹ ، ۱۳۸۰ ، ۱۳۸۷ و ۱۳۹۴ در استان تهران رخ داده است . مقایسه نتایج حاصل از نقشه های VHI و نمودار مرکز ملی خشکسالی مبتنی بر شاخص SPI بیانگر دقت بالای تصاویر ماهواره ای در ارزیابی شدت خشکسالی است

خشکسالی کشاورزی، VHI ، MODIS ، استان تهران.