فاطمه عابدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد
جهانگیر مسعودی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد

در این مقاله سعی بر آن است تا ابتدا با طرح و فهم مدرنیسم و نگاه سوبژکتیویسم در کانت (به عنوان نماینده مدرنیته) در بحث شناخت و سپس گذار آن به پسامدرنیسم و طرح دیدگاه منظرگرایی در نیچه (به عنوان یکی از موسسان پست­ مدرنیسم) به این نکته مهم و حائز اهمیت اشاره نماییم که هر دو دیدگاه به لحاظ استفاده از نقش فاعل شناسا در عمل شناخت و دریافت حقیقت در مسیری همسو با یکدیگر قرار دارند. هر چند عمل فاعل شناسا در ایده ­آلیسم عقل­گرای کانتی (که بر مبنای یکسان­ سازی عقل نزد همه انسان­ها استوار است و این خود ایده ای ارسطویی است) به نظریه شناخت مطلق؛ هم در نقد عقل نظری و هم در نقد عقل عملی منجر می­ شود، اما در نیچه، از دل همان فاعل شناسا و با نگرش منظرگرایی، به نسبیت و پلورالیسم خواهیم رسید. این بدین معنا است که در فلسفه نیچه، منظر و خاستگاه اندیشه در هر سوژه، سازنده شناخت­ های متکثر این سوژه ­ها است و مهم­ترین مصالح تشکیل­ دهنده این منظرها، اراده قدرت است که قانون طبیعی و وجودی هر موجود، از جمله فاعل شناسای انسانی است.

کانت, نیچه, سوبژکتیویسم, ایده آلیسم, پلورالیسم, پرسپکتیویسم