محمد علی جعفری - دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد قم

هدف مقاله حاضر، ارزیابی کارآمدی پنج رویکرد زیرمجموعه انگاره بهینگی شامل «انطباق ممیزه­ای»، «پیوند ممیزه­ای به همراه گسترش»، «مطابقه مکانی»، «تئوری گسترش» و «مطابقه با تناظر» در تحلیل پدیده هماهنگی ممیزه گردی درگونه­های ترکی رزن و تبریز و همچنین بررسی تفاوت طبقه زبانی در صورت وجود تنوع رده­شناختی و در نهایت بررسی میزان کارآمدی هر یک از رویکرد­ها در صورت وجود تفاوت است. نتایج حاکی از آن است که به استثنای رویکرد­های مطابقه مکانی و انطباق ممیزه­ای، سه رویکرد دیگر در تبیین پدیده هماهنگی ممیزه گردی در گونه های مورد بحث بسیار کارآمد است و توانایی تبیین پدیده  هماهنگی ممیزه گردی در هر سه رویکرد شمول یکسانی دارد. همچنین با وجود قرابت بسیاری که هر دو گونه در حوزه های نحوی، صرفی و... دارند، به لحاظ رده شناسی متفاوت هستند؛ بدین معنی که هر یک در فرآیند هماهنگی ممیزه گردی در طبقه زبانی مجزای فرضی A , B قرار می گیرند که به خوبی می توان آن ها را در تابلوهای تحلیلی بهینگی اثبات کرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر دو رویکرد معرفی شده در ساسا (۲۰۰۹)، نظریه گسترش نیز در تبیین هماهنگی ممیزه گردی کاملا موفق عمل می کند؛ این امر موید نوآوری پژوهش حاضر است.

رده شناسی, هماهنگی ممیزه گردی, بهینگی, ترکی رزن, ترکی تبریز