صغری صالحی - عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

رضا امیرخانی در«رهش» توسعه نامتوازن شهری را برآمده از نگاه فن‎سالاری مدیران می‎داند و آسیبهای آن را از دید سنتگرایان به‎تصویر می‎کشد. هدف پژوهش، چگونگی بازنمایی الگوی توسعه در منازعه نگاههای سنتی و فن‎سالاری براساس روش نقد درونی ودیدگاه‎های انتقادی مکتب فرانکفورت درباره سلطه تکنولوژی بر زندگی انسان است. گفتمان سنت‎گرایی و فنسالاری در قالب شخصیتهای زن و مرد داستان و تفاوتهای هویتی آنان، متقابل بازنمایی شده است. علا نماد فن‎سالاری، مدافع توسعهتکنوکراتیک و نوسازی است. لیا نماد سنت، حامی ساختارهای گذشته و منتقد تسلط سیستم و ساختارهای مدرن بر محیط‎زیست است. سیر داستان، گفتمان سنت را معقول‎تر و موجهتر نشان میدهد، گرچه در برابر قدرت فن‎سالاری، ضعیف و ناموفق جلوه می‎شود؛ بهویژه اینکه قدرت اجرایی گفتمان فنسالاری، بیشتر است و سنت با چالش‎های بیشتری روبهروست. امیرخانی، از مصادیق توسعه تکنوکراتیک فقط به زیرساختهای شهری پرداخته و بلندمرتبهسازیها را عامل اصلی نامتوازنی شهر مطرح کرده است. ایدئولوژی سنت‎گرایی نیز با آمیزه‎ای از مذهب، درویش‎مسلکی، حس‎های نوستالژیک و دغدغه‎های زیست‎محیطی بازنمایی شده است. تمرکز برناکارآمدی توسعه تکنوکراتیک، خلاصه شدن آسیبهای فرهنگی توسعه تکنوکراتیک در بی‎توجهی به برخی از آداب و رسوم قدیمی، کمرنگ بودن وجه منازعه فکری و نظام معنایی دو گفتمان، خلط مفهومی و مشخص نبودن رویکرد دقیق هریک از گفتمان‎ها، ربط منطق منفعتطلبی به مدیران فنسالار، نگرش‎ها وکنش‎های متناقض شخصیت‎ها، غفلت از معضلاتی مانند افزایش حاشیهنشینی، شکافهای طبقاتی و... داستان را با بازنمایی آشفته و ناقص از نقش گفتمان‎ها در وضعیت بحرانی الگوی توسعه شهری مواجه کرده و دورنمایی از سردرگمی در برنامههای توسعه ایران را نشان داده است.

سنت, فن‎‎ سالاری, توسعه شهری, مکتب فرانکفورت, رمان ره‎ش و رضا امیرخانی