افسانه وحیدی - کارشناسی ارشد، دانشکده ی مهندسی شیمی، گروه صنایع غذایی، دانشگاه صنعتی سهند تبریز

تمایل به تهیه ی موادی با ابعاد نانومتری و استفاده از آنها با توجه به خصوصیات جالب این مواد روز به روز در حال افزایش است. تاثیر فناوری نانو و کاربردهای آن در حوزه ی کشاورزی و صنایع غذایی بی شمار است. این کاربردها در مراحل مختلف ازجمله بهبود طعم و رنگ مواد غذایی، سلامت غذا، بسته بندی و نگهداری مواد غذایی، تولید و فرآیندهای غذایی می باشد. باتوجه به هزینهی بالای تولید و تهیه ی منابع سالم و کافی غذایی، افزایش زمان ماندگاری مواد غذایی امری بسیار مهم و ضروری می باشد. برای حفاظت مواد غذایی در برابر اکسیژن و میکروب ها و دیگر عوامل مضر خارجی، توصیه می شود که باتوجه به نوع مواد وشرایط نگهداری آنها، این مواد به صورت مناسبی بسته بندی شوند.ظهور فناوری نانو در صنعت بسته بندی مواد غذایی، راه حل های کاربردی در ارتباط با افزایش طول عمر ماندگاری مواد غذایی مبنی بر نسبت بالای سطح به حجم در ذرات با ابعاد نانومتر، پیش روی بشرقرار داده است. این نسبت با شعاع ذرات کروی رابطه ی مستقیمی دارد. با کاهش ابعاد ذرات در حد نانومتر، قدرت فعالیت سطحی مواد افزایش چشم گیری می یابد و نسبت واکنش دادن مواد با محیط اطراف به دلیل ازدیاد سایت های فعال سطحی افزایش می یابد. بسته بندی مواد غذایی از عمده ترین کاربردهای فناوری نانو در مبحث غذا می باشد. استفاده ازدانش نانو می تواند سبب بهبود کیفیت وکارایی مواد بسته بندی، و در نتیجه اطمینان از امنیت غذایی گردد. بسته بندی های دارای نانوذرات می توانند هوشمندانه به شرایط محیطی پاسخ دهند و یا مصرف کننده را در زمینه ی آلودگی هوا و یا حضور مواد سمی آگاه سازند. فناوری نانو با استفاده از روش های گوناگونی هم چون ضدعفونی و ضد میکروبی نمودن سطوح، خاصیت آنتی اکسیدانی، دستورزی و کنترل فعالیت آنزیمها می تواند در نگهداری مواد غذایی موثر واقع شود. نانو مواد در چرخه ی حیات و اکوسیستم، پایین ترین سطح سمیت را از خود نشان داده اند، لذا استفاده از این مواد برای مبارزه با میکروب های بیماری زا می توانند انتخاب مناسبی باشند. در مطالعات صورت گرفته نشان داده شده است که نانوذراتی چون نقره، روی، کروم و اکسید آن ها خاصیت باکتری کشی بالایی دارند.بسته بندی های فعال ضدمیکروب ساخته شده از نانو کامپوزیت های فلزی نسل جدیدی ازبسته بندی ها باساختار نانو می باشند که ازترکیب مستقیم نانوذرات فلزی با پلیمر زمینه تولید می شوند. افزودن ترکیباتی مانند اکسید روی، اکسید آلمینیوم، دی اکسید سیلیس و یا اکسید تیتانیوم به پوشش های پلاستیکی بسته بندی و ظروف نگهداری مواد غذایی سبب مقاوم شدن آن ها درمقابل پارگی شده و نفوذپذیری آنها را در برابر بخار آب، اکسیژن و پرتو فرابنفش تاحدود بسیار زیادی افزایش می دهد. بسته بندی های حاوی نانوذرات به دلیل ویژگی های مکانیکی، حرارتی و ممانعت کنندگی بالا سبب افزایش زمان ماندگاری، حفظ رنگ، عطر وطعم مواد غذایی وجلوگیری از رشد میکرو ارگانیسم ها در سطح این مواد می شود.

نانوتکنولوژی، بسته بندی مواد غذایی، نانوذرات، نانو پلیمرها