محمد شکوهی زنجانی - دانشجوی دکتری باستانشناسی اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر
زرین فخار - استادیار گروه باستانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر

قدیمی ترین ماده ای که دهان را شیرین میکرد و انسان آنرا کشف کرد، عسل بوده است. کشف عسل تاریخچه ای به قدمت حضور انسان در روی زمین و زندگی آنها در جنگل و طبیعت سبز دارد. بعد از عسل گیاهانی هم وجود داشته که مزه شیرینی دارند ولی به شیرینی عسل نمیرسند، مثل نیشکر. از طرفی همه این شیرینی ها تا سالیان دراز و تا ظهور تمدن بشری به همان صورت ساده مورد استفاده قرار میگرفتند و حتی عسل هم به عنوان شیرین کننده توسط مردمان آن روزگار قابل بهره برداری بود.بنابراین اگر تاریخچه کریستال سازی از نیشکر را در میان مردم جهان بررسی کنیم، مشاهده میگردد که مصریان جزو اولین ها بودند. آنها با آوردن نیشکر از هندوستان و تبدیل و تقطیر آن به شکر اولین گام را در تولید شکر برداشتند. از این زمان به بعد کم کم استفاده از شکر در تهیه غذاها، دسرها و شیرینی جات در کشورهای باستانی مثل ایران و چین و هند به کار رفت.بعضی مورخین معتقدند »ایرانیان حتی قبل از مصر با شکر آشنایی داشتند و در اسناد باستانی دوره هخامنشی و ساسانی از واژه شکر استفاده شده است.« تلاش برای کشت نیشکر در ایران در سال ۱۳۳۸ شمسی با احداث اولین واحد کشت و صنعت نیشکر در هفت تپه خوزستان آغازشد. البته قبل از این تاریخ یعنی در سال ۱۲۷۴ شمسی اولین کارخانه تولید قند و شکر از چغندر در کهریزک صورت گرفت. تاریخچه شیرینی سازی در ایران هم قدمت باستانی دارد. در آثار باستانی آمده است، نوعی کیک در عصر هخامنشی پخته میشد که از انجیر و خرما و عسل و از شیر بز درست میشد (بال افکن، ملیحه). در ایران معاصر در مناطق مختلف هم شیرینی خاص خودشان را درست میکنند. در تبریز و آذربایجان قرابیه یکی از شیرینی های معروف ایران است، به طوری که تبریز را پایتخت شیرینی ایران لقب داده اند. نوقا، لوز، آریس و رشته ختایی و راحت الحلقوم مراغه از بهترینهاست.تعداد زیادی از شیرینی های آذربایجان امروزه برند معروفی هستند. به همین جهت اکثر مردم کشورمان جهت تهیه شیرینی و شکلات اعیاد باستانی به شیرینی و شکلات فروشیهای برند در آذربایجان و قنادیهای شهرهای خودشان مراجعه میکنند.در این مقاله سعی شده ضمن اشاره به تاریخچه عسل و شیرینی و شکلات در ایران به روانشناسی اسلامی برندسازی یا برندینگ (branding) به جای واژه استراتژی نظامی در مورد محصولات کارخانجات شیرین عسل بپردازیم. روش پژوهشی به کار گرفته در این پژوهش، روش توسعه ای از نوع کیفی و کمی و کاربردی است.

باستان شناسی، شیرین عسل، بازاریابی، برندسازی انسانی، ارتباطات بین المللی و تجاری