وحید مهدوی - کارشناسی ارشد حشره شناسی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگ
موسی صابر - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه
هوشنگ رفیعی دستجردی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
علی مهرور - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه

از مهمترین دشمنان‌طبیعی کرم قوزه پنبه Helicoverpa armigera Hübner می‌توان به زنبور پارازیتوئید خارجی Habrobracon hebetor اشاره نمود. با توجه به اثرات منفی حشره‌کش‌های رایج مورد استفاده در مزارع پنبه بر روی زنبوران پارازیتوئید، در این مطالعه اثرات جدایه‌های مختلف قارچ‌های بیمارگر Beauveria bassiaba و Metarhizium anisopliae بر روی زنبور پارازیتوئید H. hebetor در آزمایشگاه حشره‌شناسی دانشگاه مراغه در طی سالهای 1388-1389 مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایشات زیست‌سنجی به روش غوطه‌ورسازی انجام گرفت. برای هر یک از غلظت‌های تیمارها، 15 عدد مرحله‌ی نابالغ زنبور استفاده گردید. بعد از ثبت نتایج داده‌ها با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج زیست‌سنجی جدایه‌های قارچی بر روی مراحل لاروی نشان داد که مقدار 50LC برای جدایه IRAN187C قارچ B. bassiana، 109×46/1 کنیدی بر میلی لیتر بود. به دلیل پایین بودن درصد تلفات برای سایر جدایه‌ها، مقدار 50LC برای آنها تعیین نگردید. همچنین زیست‌سنجی جدایه‌های مختلف قارچ‌ها نشان داد که هیچ یک از جدایه‌ها بر روی مرحله‌ی شفیرگی زنبور پارازیتوئید تاثیری نداشتند. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان نتیجه‌گیری کرد که جدایه‌های مختلف قارچ‌های B. bassiana وM. anisopliae بر روی زنبور پارازیتوئید تاثیر سوء کمتری داشته است، بنابراین می‌توان بعد از انجام آزمایشات تکمیلی مزرعه‌ای از این عوامل کنترل میکروبی همراه با زنبور در برنامه‌های مدیریت تلفیقی آفات (IPM) استفاده نمود.

Habrobracon hebetor، مدیریت تلفیقی آفات (IPM)، قارچ‌های بیمارگر حشرات