علی امیری - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
مهرشاد طولابی نژاد - پسا دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

بسیاری از محققان و صاحب نظران معتقدند که هنگام استفاده از گردشگری برای توسعه منطقه ای، مشارکت و همکاری متقابل مرزی (CBC) و تبدیل این مناطق به مکان هایی برای توسعه گردشگری فرامرزی و برنامه ریزی برای توسعه ارتباطات جوامع دو سوی مرز عامل مهمی برای توسعه گردشگری پایدار می باشد. لذا هدف این مطالعه ارزیابی عوامل و شاخص های موفقیت همکاری متقابل مرزی (CBC) در راستای توسعه گردشگری مرزی در شهرستان زاهدان است. تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و روش انجام آن ترکیبی (کیفی و کمی) است. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات پرسش نامه و مصاحبه می باشد. نتایج یافته های پژوهش گویای آن است که هر دو عامل محلی و فرامحلی ارتباط مستقیمی با موفقیت همکاری متقابل مرزی داشته اند. نتایج مدل QFD و ماتریس ارتباط نشان داد که از بین شاخص های موفقیت همکاری متقابل مرزی، ده شاخص اشتراکات زبانی، اشتراکات فرهنگی، بازارچه های مرزی، پیوند قومی-مذهبی، تقویت شبکه ارتباطی، زیرساخت های محلی، برنامه های مشترک، رفع موانع اقتصادی-تجاری، اجرای پروژه ها و استراتژی بلندمدت گردشگری و وجود منافع اقتصادی مشترک بین دو کشور بیشترین ارتباط را با توسعه گردشگری در شهرستان زاهدان داشته اند. به ترتیب سرمایه گذاری، رفع تنش های آبی، مبارزه با اشرار و تروریست، ایجاد تشکل های مردم نهاد (NGO ها) منطقه ای برجسته ترین الزامات و اقدامات مهم در این زمینه بودند. از نتایج این پژوهش برای توسعه همکاری های مناطق مرزی و توسعه گردشگری در مناطق مرزی مختلف ایران می توان استفاده نمود.

برنامه ریزی فضایی, همکاری متقابل مرزی, گردشگری مرزی, شهرستان زاهدان