تحلیل نشانه شناسی انار در سفره شب یلدا بر اساس الگوی نماد شناسی یاکوبسن

انار میوه اصلی در سفره شب یلدا و شب چله است. ایرانیان باستان شب یلدا را شب تولد ایزد مهر (میترا) و خدای روشنایی میدانند و آن را مبارک دانسته و با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر میشوند و تابش نور ایزدی فزونی می یابد در این شب جشن برپا میکنند. با ظهور علم نمادشناسی که با سخنرانی های زبانشناس سوئیسی فردینان دو سوسور در دانشگاه ژنو آغاز گشت، انسان قادر شد به مطالعه نقش نشانه ها در جامعه بپردازد. با توجه به نقش پررنگی که انار در زندگی گذشته ایرانیان داشته، مطالعه نقش آن در زندگی امروز ما ضروری به نظر می رسد. زبان شناس روس، رومن یاکوبسن مدل نشانه شناسی معروف خود بر اساس شش عامل زبانی »شنونده«، »گوینده«، »بافت«، »پیام«، »تماس« و »رمز«، به ترتیب نقش های زبانی »کوششی«، »عاطفی«، »ارجاعی«، »ادبی«، »همدلی« و »فرازبانی« را پیشنهاد داد که به نوعی رابط نظریات دو اندیشمند بزرگ علم نشانه شناسی یعنی سوسور و پیرس محسوب میگردد. لذا در این پژوهش الگوی نشانه شناسی یاکوبسن مورد توجه قرار گرفت. روش جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی تحلیلی با رویکرد نشانه شناسی یاکوبسن است. در این مقاله ابتدا میوه انار و نقش آن در اسطوره های ایرانی و یونانی توصیف و مورد بررسی قرار گرفت و سپس به بیان و تحلیل نقش انار در هریک از کارکردهای شش گانه یاکوبسن پرداخته شد و در پایان تحلیل مذکور به بحث گذاشته شد.

Keywords:

انار , شب یلدا , فرهنگ باستان , نشانه شناسی , یاکوبسن