مریم رفیعی - کارشناس ارشد رشته نقاشی،موسسه آموزش عالی هنر شیراز

در تاریخ هنر اسلامی ایران شاهد نمونه های بسیاری از پیکرنگاری شخصیتهای دینی از جمله پیامبر (ص) هستیم. تصویرگری وقایع زندگی پیامبر (ص) هم راستا با کتابت در دو دوره تیموری و صفویه در ایران ترویج یافت. پژوهش حاضر با تمرکز بر تصاویر پیامبر در دو دوره مذکور و خوانش آنها با اتکا بر دیدگاه آیکونوگرافی سعی بر پاسخگویی به دو پرسش اصلی را دارد: .۱ وجوه تشابه و افتراق نگاره های پیامبر در دو دوره تیموری و صفویه چیست ؟ .۲ عوامل اثرگذار بر تصویرسازی شمایل دینی در دو دوره مذکور چه مواردی بودند؟ جهت پاسخ به پرسشهای پژوهش دو نگاره از عهد تیموری و دو نگاره از عهد صفویه با دیدگاه آیکونوگرافی مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتایج گویای این امر است که در عهد تیموری چهره پیامبر مغولی و عضلانی، با محاسن بلند و دستار سفید بر سر و شانه، و همچنین هاله آتشین اطراف سر ایشان تصویر گشتهاست در حالی که در عهد صفویه شاهد نقابی سفید رنگ بر چهره پیامبر هستیم. آیات قرآنی، روایات، احادیث و همچنین خواست حامیان هنر از عوامل اثرگذار بر شکل-گیری این تصاویر هستند. از اهداف پژوهش حاضر مطالعهای تطبیقی میان نگاره ها با موضوعیت وقایع زندگی پیامبر در دو عهد تیموری و صفویه و همچنین خوانش این نگاره ها با دیدگاه آیکونوگرافی است.

پیکرنگاری پیامبر(ص)، نگارگری، تیموری، صفویه، آیکونوگرافی