تحلیل تاب آوری شهری در برابر پاندمی کووید ۱۹ (نمونه مورد مطالعه: کرمانشاه)

امروزه تاب­آوری شهرها در برابر تهدیدات طبیعی و مصنوع یکی از مهمترین چالش­های نظام برنامه­ریزی و مدیریت شهری است. در این میان، بیماری­های همه­گیر یکی از تهدیدات نوظهوری هستند که به سبب گستردگی و رفتار غیرقابل پیش­بینی به شدت جوامع شهری را تحت تاثیر خود قرار داده­اند. از همین­رو پژوهش حاضر مسئله تاب­آوری شهرها در برابر بیماری­های اپیدمیک و همه­گیر را مورد بحث و بررسی قرار داده است. روش تحقیق حاضر توصیفی_تفسیری و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. بنابراین شهر کرمانشاه به عنوان قلمرو پژوهش انتخاب شده و تحلیل تاب­آوری آن در برابر همه­گیری بیماری کووید ۱۹ در دستور کار قرار گرفته است. از این­ رو متغیرهای مرتبط با موضوع، از منابع معتبر داخلی و خارجی استخراج شده که ماحصل آن دستیابی به ۱۹ متغیر در شش بعد اقتصادی_اجتماعی، زیست­محیطی، بهداشتی_درمانی، مدیریت شهری، زیرساخت­های شهری و ساختار شهری بوده است. در ادامه ۱۹ متغیر تدوین شده به کمک روش تحلیل اثرات متقاطع در نرم­افزار Micmac وارد شده­اند و مقایسات زوجی میان متغیرها به روش دلفی و با مشارکت ۱۵ کارشناس انجام پذیرفته است. یافته­ها نشان می­دهد، متغیرهای «زیرساخت خدمات کاری، اداری، آموزشی، پزشکی و ... از راه دور»، «دسترسی به فضاهای سبز و باز و کاربری­های تفریحی_ورزشی»، «دسترسی به خدمات و کاربری­های مقیاس محله­ای»، «ظرفیت تاسیسات و تجهیزات شهری همچون شبکه برق، اینترنت و ...» و «مدیریت واحد و یکپارچه در شرایط بحران» بیشترین تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم را بر دیگر متغیرهای تاب­آوری شهر کرمانشاه در مواجهه با همه­گیری کووید ۱۹ دارند. علاوه بر این، دو متغیر «قابلیت محلات در پیاده­روی و دوچرخه­سواری» و «تقویت مشارکت مردمی و سرمایه اجتماعی جوامع محلی» دارای ماهیتی دووجهی در مسئله تاب­آوری شهر کرمانشاه هستند؛ بدین معنا که ضمن تاثیرگذاری بالا بر سایر متغیرها، از دیگر متغیرها نیز تاثیر می­پذیرند. تفسیر این یافته­ها و انطباق آن با پژوهش­های مشابه نشان می­دهد، تحقق تاب­آوری شهر کرمانشاه در مواجهه با بیماری­های همه ­گیر در گرو حرکت به سمت «مدیریت واحد شهری»، «شهر دیجیتال»، «محله ­محوری» و «سرمایه اجتماعی» است.

Keywords:

تاب آوری شهری , آسیب پذیری شهری , بیماری های همه گیر , کووید ۱۹ , شهر کرمانشاه