عادل علیزاده - دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، شیروان
محمد مقدم - دانشیار گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
احمد اصغرزاده - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان، شیروان
محمد محمودی سورستانی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز

تنش های محیطی مهم ترین عامل در کاهش عملکرد محصولات به شمار می روند و تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد در گیاهان محسوب می شود. به منظور بررسی اثر محلول پاشی کیتوزان بر خصوصیات رشدی، بیوشیمیایی و میزان اسانس مرزه (Satureja hortensis L.) تحت سطوح مختلف رطوبت خاک، این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۲ فاکتور و در ۳ تکرار در سال ۹۸-۱۳۹۹ در گلخانه های تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتور اول سطوح مختلف رطوبت خاک (۳۰، ۶۰ و ۹۰ درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم سطوح مختلف محلول پاشی کیتوزان (شاهد آب، شاهد اسید استیک، ۰.۵، ۱ و ۲ گرم در لیتر) بود. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات رشدی، زیست توده تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، میزان پرولین، مالون دی آلدهید، هیدروژن پراکسید و اسانس بودند. براساس نتایج به دست آمده با کاهش رطوبت خاک، شاخص های رشدی و محتوای نسبی آب برگ گیاه به طور معنی داری کاهش یافتند و در مقابل بر میزان نشت الکترولیت، پرولین، مالون دی آلدئید، هیدروژن پراکسید و میزان اسانس گیاه افزوده شد. به طوریکه بیشترین میزان هیدروژن پراکسید (۰.۲۴ میلی گرم بر گرم وزن تر برگ) در پایین ترین سطح رطوبت خاک (۳۰ درصد ظرفیت زراعی) مشاهده شد. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کاربرد ۰.۵ گرم در لیتر کیتوزان باعث بهبود تحمل گیاه مرزه در شرایط تنش خشکی گردید؛ بطوریکه کاربرد این غلظت از کیتوزان بهترتیب سبب کاهش ۸.۸۶ و ۲۳.۷۷ درصدی نشت الکترولیت و هیدروژن پراکسید در بالاترین سطح تنش شد. همچنین کاربرد ۰.۵ گرم در لیتر کیتوزان در بالاترین سطح از تنش منجر به افزایش میزان ارتفاع گیاه (۲.۷۸ درصد)، زیست توده تر اندام هوایی (۶۰.۱۸ درصد) و ریشه (۱۱۸.۱۸ درصد) و محتوای نسبی آب برگ (۱۸.۶ درصد) در مقایسه با شاهد گردید.

ارتفاع گیاه, پرولین, زیست توده, مالون دی آلدئید, هیدروژن پراکسید