حمیدرضا عثمانی رودی - دانشجوی دکترا اصلاح نباتات، دانشگاه زابل
براتعلی فاخری - استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل
محمود سلوکی - استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل
سعید خاوری خراسانی - استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مشهد ایران
نفیسه مهدی نژاد - استادیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل

عملکرد صفت پیچیده ای است که وراثت پذیری پایینی دارد به همین دلیل گزینش بر اساس شاخص انتخاب یکی از روش های موثر جهت گزینش غیرمستقیم برای بهبود عملکرد است. به منظور بررسی شاخص های انتخاب برای بهبود عملکرد ذرت، آزمایشی با ۱۴ هیبرید سینگل کراس ذرت علوفه ای (شامل ۱۲ هیبرید امیدبخش و ۲ رقم هیبرید سینگل کراس تجاری ۷۰۴ و ۷۱۵ به عنوان شاهد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در دو شرایط شور و غیر شور و در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی طرق مشهد و عباس آباد تنگلشور در سال ۱۳۹۶ اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب حاکی از وجود تفاوت بسیار معنی دار بین دو محیط شور و غیر شور به لحاظ اغلب صفات موردبررسی بود (p≤۰.۰۱). از رگرسیون گام به گام برای کاهش داده های اندازه گیری شده و محاسبه شاخص های انتخاب استفاده شد. صفات عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک، تعداد کل برگ، تعداد بلال، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گرده افشانی از مدل رگرسیونی انتخاب شدند. بر اساس این نتایج، در شرایط بدون تنش جمعا ۷۷.۸۴ درصد و در شرایط تنش شوری ۷۶.۹۰ درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را توجیه و در محاسبه شاخص های گزینش مورداستفاده قرار گرفتند. کارایی نسبی گزینش و بهره مورد انتظار در شاخص های بهینه نسبت به پسک-بیکر بیشتر بود. بیشترین مقدار کارایی نسبی گزینش در شرایط بدون تنش در شاخص شماره ۵ (هیبریدهای شماره ۳، ۵، ۲، ۸ و ۶) و در شرایط تنش شوری در شاخص شماره ۴ (هیبریدهای شماره ۱۳، ۳، ۴، ۱۰ و ۸) برآورد شد. به علاوه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری ژنوتیپ شماره ۲ توسط بیشتر شاخص های گزینشی موردمطالعه به عنوان برترین ژنوتیپ گزینش شد.

ارزش اصلاحی, ذرت, سودمندی نسبی, شاخص انتخاب