اثرهای ریزوسفری گندم (Triticum aestivum L.) بر قابلیت استفاده فسفر و برخی از ویژگی های بیولوژیک در خاک های آهکی دشت شهرکرد

ریشه گیاه به طور مستقیم از طریق فعالیت خود یا به طور غیرمستقیم از طریق تحریک جمعیت و فعالیت ریزجانداران می تواند شرایط شیمیایی و بیولوژیک متفاوتی در سطح خود نسبت به خاک توده ایجاد کند. گونه های گیاهی اغلب مکانیسم های سازگاری مختلفی را برای کسب عناصر غذایی، از جمله فسفر، از مخازن خاک به کار می گیرند. این پژوهش با هدف ارزیابی اثرهای ریزوسفر گندم بر فسفر قابل استفاده و برخی از ویژگی های بیولوژیک در ۱۰ خاک آهکی در ریزوباکس اجرا شد. بدین منظور، در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار، گندم در ریزوباکس های تهیه شده کشت شد. در پایان دوره کشت، گندم ها برداشت و ریزوباکس ها باز و خاکهای ریزوسفری و توده جدا و کربن آلی محلول (DOC)، کربن زیستتوده میکروبی (MBC)، فسفر زیستتوده میکروبی (MBP) و کسر متابولیک (qCO۲) تعیین گردید. هم چنین، فسفر قابل استفاده با روش های عصاره گیری اولسن، کلرید کلسیم رقیق، مهلیچ І و بری ІІ تعیین شد. نتایج نشان داد که در خاکهای ریزوسفر نسبت به خاکهای توده، DOC، MBC و MBP افزایش و qCO۲ کاهش یافتند. هم چنین، مقدار فسفر استخراجی با روش های مختلف عصاره گیری در خاکهای ریزوسفر کمتر از خاک های توده بود. نتایج مطالعات همبستگی نشان داد که عملکرد و جذب فسفر گندم با فسفر عصاره گیری شده توسط روش های اولسن، کلرید کلسیم رقیق، مهلیچ І و بری ІІ و هم چنین با فسفر زیستتوده میکروبی در خاکهای ریزوسفر و توده همبستگی معنی داری داشتند. بنابراین، روش های عصاره گیری اولسن، کلرید کلسیم رقیق، مهلیچ І و بری ІІ می توانند برآوردی مناسب از فسفر قابل استفاده گندم در خاک های آهکی مورد مطالعه داشته باشند. هم چنین، فسفر زیستتوده میکروبی نیز می تواند در برآورد فسفر قابل استفاده گندم در خاک های آهکی مطالعه شده مفید باشد.

Keywords:

Chemical extractants , DOC , qCO۲ , MBC , MBP. , عصاره گیرهای شیمیایی , کربن آلی محلول , کسر متابولیک , کربن و فسفر زیست توده میکروبی