شناسایی و اولویت بندی نیازهای معلولان به منظور ارائه خدمات و طراحی برنامه ها در کتابخانه های عمومی

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین نیازهای معلولان (جسمی-حرکتی، نابینایان و کم ­بینایان، ناشنوایان و کم­ شنوایان) کشور به منظور ارائه و طراحی خدمات و برنامه­ های کتابخانه ­های عمومی ایران است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی و از نظر روش اجرا، پیمایشی بود که به صورت مقطعی انجام شده است. نمونه آماری متشکل از ۸۲ نفر از سه گروه معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان وکم­ بینایان و ناشنوایان و کم شنوایان ۱۵ سال به بالا بود که به روش نمونه ­گیری خوشه­ ای چندمرحله­ ای از ۱۰ استان انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسش نامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها و ارائه آمار توصیفی و تحلیلی از نرم ­افزار SPSS ویرایش ۲۳ استفاده شد. یافته ­ها: نتایج نشان داد وجود کتابداران متخصص با برخورد مناسب، داشتن آسانسور یا بالابر و حمایت مسئولان از نیازهای معلولان، برای معلولان جسمی-حرکتی مهم ترین نیاز بوده است. در گروه نابینایان و کم ­بینایان، وجود آسانسور مجهز به دکمه­ های بریل در صورت چندطبقه بودن کتابخانه، تخصیص بودجه مناسب برای تامین منابع موردنیاز و فراهم کردن دسترسی به فهرست کامل کتاب های گویای موجود در کتابخانه ­های عمومی کشور از طریق اینترنت جزء نیازهای دارای اهمیت این گروه بوده است. در گروه ناشنوایان و کم ­شنوایان نیز برگزاری برنامه های گروهی و اردوهای تفریحی، وجود مترجمان آشنا به زبان اشاره در کتابخانه و برگزاری کلاس های آشنایی با زبان اشاره از جمله مهم ترین نیازها بوده است. اصالت/ارزش: تاکنون پژوهشی در داخل کشور در این حجم از نظر گستردگی جامعه موردبررسی و در نظر گرفتن نیازهای سه گروه از معلولان (معلولان جسمی-حرکتی، نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم ­شنوایان) انجام نگرفته است. کتابخانه­ های عمومی می ­توانند با در نظر گرفتن نیازهای گروه­ های مختلف معلولان، با ارائه خدمات مناسب به معلولان، در زمینه توانمندسازی آنان و فراهم کردن دسترسی برابر به اطلاعات و در نتیجه کمک به فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برای آنان مساعدت کنند.

Keywords:

Public libraries , Disabled , Library services , Library building and equipment , Blind and visually impaired , Deaf and hard of hearing people , کتابخانه های عمومی , معلولان جسمی-حرکتی , خدمات کتابخانه ای , ساختمان و تجهیزات کتابخانه , نابینایان , ناشنوایان