یعقوب نوروزی - دانشگاه قم
سکینه فلسفین - دانشگاه قم

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اعتبار، وسعت و کیفیت ­کتاب های مرجع فارسی کودکان و نوجوانان که از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ برای اولین بار در ایران به چاپ رسیده‎اند، صورت گرفت تا بدین وسیله میزان مطابقت‎شان با معیارهای کتاب های مرجع کودکان و نوجوانان مشخص شود. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. روش به‎کار رفته در این پژوهش، تحلیل محتوا و از نوع کمی است. جامعه آماری پژوهش شامل ۲۱۶ عنوان کتاب مرجع کودک و نوجوان است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه‎وارسی محقق‎ساخته مبتنی بر مرور متون و منابع است که روایی آن به تایید صاحب نظران رسید. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، از تعداد ۲۱۶ عنوان کتاب بررسی شده، ۱۵۰ اثر دانش نامه، ۳۳  اثر واژه نامه، ۸  اثر سرگذشت نامه، ۱۸ اثر منابع مرجع فوری، و ۷ اثر منابع مرجع جغرافیایی بودند. بر اساس نتایج، معیارهای ارزیابی در تعداد زیادی از کتاب ها به صورت کاملا مطلوبی رعایت نشده بود. کتاب های تالیفی­­ترجمه ای بیشتر از سایر کتاب ها معیارهای مورد نظر را رعایت کرده بودند و همچنین به جز سال ۱۳۹۰، در بقیه سال ها کیفیت منابع مورد بررسی سیر صعودی داشتند. این در حالی است که تعداد کتاب های تالیفی­­ترجمه ای تنها ۶ درصد از کل کتاب ها را در این ۶ سال تشکیل می دادند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر ضمن تهیه سیاهه وارسی در زمینه ارزیابی کتاب­های مرجع کودکان و نوجوانان بر اساس پیشینه­های موجود و نیز نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است تا استفاده کنندگان کتاب های مرجع در انتخاب خود تصمیم بهتری بگیرند. همچنین به تولیدکنندگان کتاب های مرجع این امکان را می­دهد تا تصمیم‎گیری بهتری در زمینه تالیف کتاب های مرجع داشته باشند.

Children’s Reference Books, Evaluative Research, Checklist, Persian Reference Books, منابع مرجع, کودک و نوجوان, اعتبار, کیفیت, مطالعات ارزیابی, معیارهای ارزیابی