جمال رحیمی درآباد - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
رسول اصغری زکریا - عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی شهرستان اردبیل
علی اکبر ایمانی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
حسین مصطفایی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد لاین های عدس در شرایط کشت تاخیری، آزمایشی در فصل زراعی 1389 در منطقه اردبیل انجام شد. در این آزمایش 13 لاین عدس به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. منشاء کلیه لاین ها به غیر از شاهد محلی از ایکاردا بود. فاکتور اول شامل سه تاریخ کاشت 15 فروردین، 30 فروردین و 15 اردیبهشت طوری در نظر گرفته شد که تاریخ کاشت سوم در انتهای فصل با تنش گرمایی مواجه شود و فاکتور دوم نیز لاین های عدس بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر تاریخ کاشت و لاین از نظر کلیه صفات معنی دار است. اثر متقابل لاین در تاریخ کاشت نیز در صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد ساقه ثانویه، درصد غلاف پر، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه معنی دار بود. اختلاف بین تاریخ های کاشت از نظر صفت عملکرد دانه معنی دار و کاهش عملکرد دانه در تاریخ کاشت سوم نسبت به تاریخ کاشت اول 9/48 درصد بود که ناشی از کشت تاخیری و اثرات تنش گرمایی می باشد که لاین ها در تاریخ کاشت سوم در انتهای فصل با آن روبرو شدند و به خاطر سقط گل ها و کاهش دوره رشد زایشی، عملکرد پایین تری از خود نشان دادند. بررسی شاخص های تحمل به تنش با در نظر گرفتن تاریخ کاشت اول به عنوان عملکرد بالقوه هر لاین در محیط بدون تنش و تاریخ کاشت سوم به عنوان عملکرد هر لاین در محیط تنش نشان داد که لاین ILL-10074 با 68/0STI= تحمل به تنش بالاتری از خود نشان داد و عملکرد بالایی هم دارد.

تنش گرما، عدس، عملکرد