امین نامداری - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تهران
ابوالفضل باغبانی آرانی - هیئت علمی گروه زراعت دانشگاه پیام نور استان اصفهان

به منظور بررسی واکنش تعداد کل گره و گره فعال تثبیت نیتروژن و غلظت و محتوی نیتروژن ریشه و شاخساره به تنش شوری و نحوه عرضه نیتروژن ، پژوهشی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و شامل تیمارهای : شوری : شاهد1/ 1دسی زیمنس بر متر (S0) و شوری 12 دسی زیمنس بر متر(S1) ، نحوه عرضه نیتروژن: الف) تلقیح بذرها پیش از کاشت با باکتری ریزوبیوم ملیولوتی(N1)، ب) مصرف 400 میلی گرم در لیتر نیترات آمونیوم در محلول غذایی بدون تلقیح بذرها با باکتری(N2)، ج) تلقیح بذرها پیش از کاشت با باکتری ریزوبیوم ملیولوتی به همراه مصرف 400 میلی گرم در لیتر نیترات آمونیوم در محلول غذایی (N3) ، بر روی دو رقم یونجه ایرانی شامل بمی و قره یونجه در گلخانه طرح حبوبات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران(کرج ) در سال 1388انجام پذیرفت. تنش شوری تعداد کل گره و تعداد گره فعال ریشه در تثبیت نیتروژن را به طور معنی داری کاهش داد و درصد کاهش در تعداد کل گره های ریشه در رقم بمی بیشتر از رقم قره یونجه بود ولی تفاوت ارقام از لحاظ تعداد گره های فعال معنی دار نشد که می توان گفت که یکی از دلایل اصلی غیرفعال شدن گره های تثبیت نیتروژن در اثر شوری را کاهش در محتوی لگ هموگلوبین عنوان نمود. همچنین نحوه عرضه نیتروژن (نیترات آمونیوم) کاهش معنی داری بر تعداد کل گره های ریشه و تعداد گره های فعال ریشه گذاشت و همچنین اثر متقابل شوری در نحوه عرضه نیتروژن بر تعداد کل گره ها و تعداد گره های فعال ریشه نیز معنی دار گشت. که در هر دو سطح شوری (S0 و S1) و هر دو رقم یونجه ، تیمار N1 بیشترین تعداد گره و گره فعال در ریشه دارا بود که می تواند به علت اثر بازدارنده نیترات بر فعالیت تثبیت همزیستی نیتروژن دانست. شوری کاهش معنی داری بر غلظت نیتروژن ریشه و شاخساره و کل بوته ، در هر سه فرم عرضه نیتروژن داشت که درصد کاهش در غلظت نیتروژن ریشه و شاخساره در اثر تنش شوری در رقم قره یونجه بیشتر از رقم بمی بود. و نحوه عرضه نیتروژن بر غلظت نیتروزن ریشه و شاخساره و همچنین اثر متقابل نحوه عرضه نیتروژن و نوع رقم ، غلظت نیتروژن شاخساره معنی دار گشت و محتوی نیتروژن ریشه در هر سه فرم عرضه نیتروژن در رقم قره یونجه از رقم بمی بالاتر بود و در هر رقم بالاترین غلظت نیتروژن ریشه مربوط به تیمارهای N2و N3 بود. که می تواند ناشی از اثر بازدارندگی بیشتر تنش شوری بر جذب نیتروژن معدنی نسبت به اثر بازدارندگی آن بر تثبیت همزیستی نیتروژن دانست.

تعداد کل گره ، تعداد کل گره فعال تثبیت نیتروژن ، تنش شوری ، نحوه عرضه نیتروژن