زهرا دهقان شبانی - دانشیار بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز
ندا جمشیدی - دانشجوی دکترا دانشگاه شیراز
محمد زهتاب - دانشجوی دکترا دانشگاه شیراز

دی اکسید کربن(CO۲) یکی از اجزای اصلی بوم سامانه (اکوسیستم) است، ولی تمرکز زیاد آن به همراه انتشار دیگر گازهای گلخانه­ای باعث گرم شدن کره زمین و تغییرپذیری­های آب و هوایی و تخریب محیط زیست می­شود. به همین دلیل کاهش انتشار دی اکسید کربن در دهه­های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از عامل­هایی که بر انتشار CO۲ موثر است، بهبود سرمایه انسانی است که اثرگذاری سرمایه انسانی در کاهش انتشار CO۲ به سطح توسعه کشورها وابسته است. از این­رو در این پژوهش به بررسی تاثیر سطح­های مختلف توسعه بر اثرگذاری سرمایه انسانی در انتشار CO۲ در ۱۸ کشور آسیایی طی سال­های ۲۰۱۹-۱۹۹۵ پرداخته شده است که برای این منظور از روش مدل آستانه­ در داده­های تابلویی (ترکیبی) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که دو سطح آستانه برای سطح توسعه باید در نظر گرفته شود که سرمایه انسانی در سطح توسعه کمتر از ۴۸/۲۷ اثر معناداری بر کاهش انتشار دی اکسید کربن ندارد. چنانچه سطح توسعه بین دو میزان ۴۸/۲۷ و ۳۲/۲۹ قرار گیرد، سرمایه انسانی موجب کاهش انتشار CO۲  خواهد شد. بیشترین تاثیرگذاری سرمایه انسانی بر کاهش انتشار دی اکسید کربن هنگامی خواهد بود که میزان سطح توسعه از ۳۲/۲۹ بالاتر رود. بنابر نتایج، به سیاستگذاران توصیه می شود که برای افزایش تاثیر سرمایه انسانی بر کاهش انتشار دی اکسید کربن، در آغاز باید سطح توسعه افزایش یابد، تا سرمایه انسانی به بهترین شکل مورد بهره­برداری قرار گیرد.

سرمایه انسانی, انتشار کربن دی اکسید, مدل پانل آستانه ای, آسیا