سید محمد علی موسوی - دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم

داده های وحیانی و یافته های عقلانی، بیانگر کارکرد های گوناگون مناسک دینی اند. سوگواری امام حسین(ع) آیینی است که فرستاده ی خدا(ص) در گفتار و کردار مشروعیت و نوع برگزاری آن را نشان داده است. عزاداری، نخست فضای ذهن و اندیشه سوگواران را عطر آگین می سازد و آنگاه در ساحه های زندگی آثار مثبتش را نشان می ­دهد. تغییر در نگرش به دین مشترک، اخلاق عمومی، دانش همگانی، رفتار مقبول اجتماعی و سیاست عادلانه کارکرد های نظری سوگواری اند که مولفه های بنیادین وحدت ملی را می­ سازند. تعدیل خواسته های «من طبیعی» و گذار از «قوم»، رسیدن به «امت» و «ارزشهای دینی»، «کرامت انسانی» و «خدای­یکتا» کارکرد های فردی عزاداری اند. «کاهش اختلافات مذهبی»، گسترش و تعمیق «مشترکات دینی»، «همبستگی اجتماعی» و «وحدت ملی» را می ­توان تاثیر گذاری اجتماعی و ملی سوگواریها بر شمرد. کژکارکرد سوگواری امام حسین(ع) تنها در پوسته، نه هسته و جوهره ی دین اسلام، نسبت به ادیان غیر آسمانی، به حد اقل می رسد؛ زیرا افزون بر عناصر پایدار قول، فعل و تقریر پیام آور خدا(ص) بر چگونگی برگزاری سوگواری نوه ی بی مانندش، اجتهاد فقیهان مطابق با زمان و مکان ماهیت، گونه ها و ابزار آن را مشخص می­کند که هماهنگ با فطرت، خرد و عرف جامعه باشد و به دور از خرافات و آسیب­ها. بی تردید، سوء استفاده سیاستمداران، سطحی نگری سوگواران، خرافه گرایی مداحان، کاستی برنامه ریزان و نادانی مبلغان می­توانند اختلافات مذهبی و ملی را در افغانستان در بستر عزاداری ایجاد کنند و گسترش دهند. تازگی نوشته در آمیختن دو عنصر عزاداری و کارکردش در وحدت ملی افغانستان است که پیشینه ای تحقیقی با این رویکرد میان مباحث وحدت ملی و عاشورا پژوهی، وجود ندارد.

عزاداری, افغانستان, همبستگی اجتماعی و وحدت ملی