بررسی وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه ی انرژی و سوخت و مقایسه ی آن با کشورهای خاورمیانه

سابقه و هدف: بررسی کمی و کیفی تولیدات علمی حوزه­ های مختلف، امروزه در دانشگاه ­ها و مراکز علمی مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، تعیین وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه­ ی انرژی و سوخت و مقایسه ­ی آن با کشورهای خاورمیانه می ­باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش علم ­سنجی انجام شده است. داده ­های آن با استفاده از بخش جستجوی پیشرفته پایگاه استنادی Web of Science گردآوری شده است. این داده ­ها مربوط به حوزه­ ی انرژی و سوخت در بین سال­ های ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۷ می ­باشد. برای تحلیل داده­ ها و ترسیم نقشه ­های علمی نرم­ افزارهای HistCite و VOSviewer بکار گرفته شده است و برای تحلیل داده­ های آماری، از نرم­ افزار اکسل استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که ایران در زمینه­ ی انرژی و سوخت ۱۰۸۷۰ مدرک نمایه شده در این پایگاه دارد. بیشترین تعداد مدارک مربوط به سال ۲۰۱۶ است. ایران از لحاظ تعداد مدارک در این حوزه جایگاه سیزدهم در جهان و جایگاه اول را در خاورمیانه داراست. همچنین از لحاظ همکاری­ های بین­ المللی در خاورمیانه و جهان به ترتیب بیشترین همکاری­ های ایران با کشورهای ترکیه و ایالات متحده آمریکا است. پررخدادترین کلیدواژه­ های به کار گرفته شده توسط پژوهشگران ایرانی به ترتیب optimization، genetic algorithm و exergy است. همچنین با بررسی موضوعات کار شده در مقالات پراستناد دنیا مشخص شد این مقالات بیشتر روی موضوعات مربوط به انرژی­ های تجدیدپذیر تمرکز داشته­ اند، در حالی که بیشترین تمرکز پژوهشی ایران روی موضوعات مربوط به انرژی های تجدیدناپذیر است. نتیجه گیری: نتایج حاکی از روند رو به رشد مدارک ایران در این حوزه است. اگرچه ایران از لحاظ تعداد مدارک، جایگاه خوبی در خاورمیانه دارد، اما از لحاظ تعداد استنادات و شاخص هرش عملکرد ضعیفی داشته است که این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد.

Keywords:

Scientific outputs , Energy and fuel , Iran , Middle East , Scientometrics , تولیدات علمی , انرژی و سوخت , ایران , خاورمیانه , علم سنجی