قاسم فتاحی

در پژوهش حاضر تحولات سیاسی عصر امام رضا (ع) و شیوه تعامل آن حضرت با ساختار قدرت خلافت عباسی به ویژه در مساله ولایت عهدی، - که به اعتقاد برخی پژوهشگران یکی از وقایع مبهم و پیچیده تاریخ عباسی است - انگیزه-های مامون از واگذاری ولایت عهدی به امام رضا (ع)، دلایل پذیرش ولایت عهدی از سوی امام و مواضع و تدابیر ایشان در مقابل مدیریت فرهنگی و تبلیغی مامون و نتایج و پیامدهای آن بررسی شده است. مقاله حاضر بر محور این پرسش قرار دارد که راهبردهای امام رضا(ع) در مساله ولایت عهدی چه بود؟ روش انجام پژوهش تحقیق اسنادی و تحلیلی تاریخی بوده و به منظور گردآوری داده ها برای پاسخ گویی به سوالات پژوهش اسناد و مدارک مرتبط با موضوع مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که امام رضا(ع) با اتخاذ راهبردهای مبتنی بر دوراندیشی سیاسی، مساله ولایت عهدی را به سمتی هدایت کرد که نه تنها هیچ گونه دستاوردی برای مامون نداشت، بلکه ضمن به چالش کشاندن گفتمان حاکم، بستری رسانه ای برای آشکار ساختن داعیه امامت شیعی در سطح جهان اسلام فراهم نمود، که به تعمیق و گسترش تشیع در جهان اسلام و در میان ایرانیان یاری رساند.

امام رضا(ع, ولایت عهدی), راهبردها, دولت عباسی, مامون