اسما اصلانی - Department of Agriculture, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran.
مهرو مجتبایی زمانی - Department of Agriculture, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran.

به منظور ارزیابی توانایی ارقام گندم در تجمع ذخایر در ساقه و انتقال این ذخایر به دانه در شرایط تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت و بررسی تاثیر باکتری های حل کننده فسفات بر این توانایی، این پژوهش در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ در مزرعه ای در منطقه هفتکل (استان خوزستان)، به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (اول آذر و ۱۲ دی) و عامل فرعی به صورت فاکتوریل شامل پنج رقم گندم نان (چمران۲، مهرگان، سیروان، شوش و برات) و دو سطح کاربرد باکتری های حل کننده فسفات Pseudomonas putida سویه P۱۳ و Pantoea agglomerans سویه P۵ (عدم تلقیح و تلقیح بذر) بود. نتایج نشان داد که کاهش وزن مخصوص ساقه (۲۸/۵ درصد)، کاهش رشد طولی ساقه (۱۸/۷ درصد) و کاهش شدید طول دوره موثر پر شدن دانه (۳۸/۳ درصد) مهم ترین دلایل کاهش میزان انتقال مجدد ماده خشک به ساقه و کارایی این انتقال در تاریخ کاشت تاخیری بود. در هر دو تاریخ کاشت، کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه، در شرایط تلقیح بذر با باکتری، به طور متوسط ۸/۵ درصد کمتر از شرایط عدم تلقیح بود. در تاریخ کاشت مناسب، ارتباط وزن سنبله با انتقال مجدد ماده خشک مثبت و معنی دار بود، ولی در تاریخ کاشت تاخیری وزن سنبله و عملکرد دانه با انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن ارتباط معنی داری نداشت. در مجموع، وزن مخصوص ساقه به عنوان مهم ترین عامل تاثیرگذار بر میزان تجمع ذخایر در ساقه شناخته شد و رقم مهرگان با توانایی بهره گیری از ذخایر ساقه، به عنوان رقمی مناسب برای کشت تاخیری در منطقه معرفی شد.

Biofertilizer, Heat stress, Remobilization efficiency, Stem specific weight, تنش گرما, کود زیستی, کارایی انتقال مجدد, وزن مخصوص ساقه