عطاءاله جودوی - استادیار، گروه مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر
ناهید مجیدی خلیل آباد - کارشناسی ارشد منابع آب، مرکز پژوهشی آب و محیط زیست شرق، مشهد، ایران
میثم مجیدی - عضو هیات علمی گروه مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران.

تغییر کیفیت آب های زیرزمینی بر اثر عوامل طبیعی یا انسان زاد، می تواند بر سلامت انسان ها تاثیرگذار باشد. به همین جهت، طراحی شبکه پایش آلودگی آب زیرزمینی جهت دستیابی به اهداف مدیریت منابع آب و حفظ امنیت غذایی امری ضروری می باشد. هدف این پژوهش معرفی روشی جامع برای طراحی شبکه پایش آلودگی منابع آب زیرزمینی می باشد که بر مبنای تهیه نقشه شاخص "اولویت حفاظت-پایش" در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) شکل گرفته است. لایه رستری "شاخص اولویت حفاظت" آبخوان با تلفیق نقشه های آسیب پذیری ذاتی بر اساس مدل DRASTIC و ارزش گذاری کمیت و کیفیت آب زیرزمینی تهیه می شود. همچنین با تلفیق لایه های رستری ارزش گذاری منابع آلاینده (بر اساس پتانسیل آلایندگی) و ارزش گذاری حریم کیفی منابع آب زیرزمینی، لایه "شاخص اولویت پایش" در آبخوان بدست می آید. با روی هم گذاری شاخص های "اولویت حفاظت" و "اولویت پایش" و همچنین در نظر گرفتن جهت جریان آب زیرزمینی، ایستگاه های نمونه برداری از منابع آب زیرزمینی تعیین می شوند. چارچوب ارائه شده در محدوده مطالعاتی خاش-پشتکوه بکار گرفته شد و بر اساس آن تعداد ۱۵ نقطه جهت پایش آلودگی آب زیرزمینی تعیین شد. نمونه برداری از این نقاط نشان داد مطابق پیش بینی شاخص "اولویت حفاظت-پایش"، در جنوب شرق و شمال آبخوان خاش و شمال آبخوان پشتکوه، غلظت عناصر سنگین مانند آرسنیک در برخی از چاه ها به دلیل وجود عوامل زمین شناسی بیشتر از حد مجاز برای شرب می باشند.

پایش کیفیت آب زیرزمینی, دراستیک, شاخص اولویت پایش, شاخص اولویت حفاظت