مرجان آل بهبهانی - استادیار گروه روانشناسی، واحد بندردیلم، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر دیلم، ایران.
مولود کیخسروانی - استادیار، گروه روان شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
ناصر امینی - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، بوشهر، ایران
محمد نریمانی - استاد،گروه روانشناسی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران
بهنام الدین جامعی - استاد گروه علوم پایه، مرکز تحقیقات علوم اعصاب، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران، تهران، ایران

مقدمه و هدف: اختلال طیف اتیسم منجر به بروز اختلال های رفتاری شدید همچون پرخاشگری در کودکان مبتلا می شود. بر این اساس هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش ذهن آگاهی به مادران بر کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم بود.روش کار: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل ۸۵ کودک ۱۲-۶ سال مبتلا به اختلال طیف اتیسم مراجعه کننده به دو مرکز توان بخشی اتیسم شهر تهران (مراکز شمیم و فریحا) در شش ماهه اول سال ۱۳۹۸ بودند. از بین آنها ۲۰ نفر (۱۴ پسر و ۶ دختر) به روش نمونه گیری هدفمند، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و گواه جایگزین شدند (هر گروه ۱۰ کودک). مادران کودکان حاضر در گروه آزمایش مداخله آموزش ذهن آگاهی را در ۱۲ جلسه در طی ۳ ماه دریافت نمودند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه پرخاشگری کودکان (شهیم، ۱۳۸۵) بود. داده های به دست آمده با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد آموزش ذهن آگاهی به مادران بر کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم (۰۰۰۲≥P؛ ۶۰/۰=Eta؛ ۰۹/۱۲=F) تاثیرگذار است.نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن بودند که آموزش ذهن آگاهی با بهره گیری از فنونی همانند افکار، هیجانات و رفتار آگاهانه می تواند می تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم مورد استفاده قرار گیرد.

اختلال طیف اتیسم, پرخاشگری, ذهن آگاهی