پانیذ شادمان - دانشجوی دکتری، گروه زمین شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
قدرت ترابی - استاد، گروه زمین شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

سنگ ­های آتشفشانی ائوسن با ترکیب تراکی بازالت و تراکی آندزیت بازالتی در جنوب شرق شهر خور (استان اصفهان) در راستا و نزدیک گسل ترکمنی- اوردیب، رخنمون خوبی دارند. این منطقه در زون ساختاری خرد­ قاره ایران مرکزی و حاشیه شرقی بلوک یزد واقع شده است. بافت غالب این سنگ­ها پورفیریتیک، میکرولیتیک پورفیریتیک، پوئی کیلیتیک و گلومروپورفیریتیک است. الیوین، پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن کانی ­های اصلی سازنده این سنگ ها بوده که به صورت فنوکریست دیده می شوند. این سنگ ها کالک ­آلکالن هستند. در این منطقه علاوه بر گدازه ها،  نهشته­ های آذرآواری که اغلب شامل توف است، نیز وجود دارند. تشکیل افق بنتونیتی منطقه خور، محصول دگرسانی این توف ­هاست. الگوی عناصر مختلف بهنجارشده به کندریت و گوشته اولیه بیانگر غنی شدگی از LREE و LILE و تهی­ شدگی از عناصر گروه HFS (نظیر Ti، Ta و Nb) است که از ویژگی های ماگماهای مرتبط با فرورانش است. الگوهای بسیار مشابه این سنگ ها از نظر عناصر نادر خاکی و ناسازگار در نمودارهای بهنجارسازی، گویای پتروژنز یکسان این سنگ هاست. محیط زمین ساختی سنگ­ های آتشفشانی احتمالا یک کمان ماگمایی وابسته به فرورانش در حاشیه خرد ­­قاره ایران مرکزی بوده است. ویژگی زمین شیمیایی نشان می­دهد که ماگمای سازنده سنگ ­های منطقه احتمالا در اثر ذوب ­بخشی گوه گوشته ­ای متاسوماتیزه شده در بالای اسلب فرورونده ایجاد شده و محصول ذوب­ بخشی یک اسپینل لرزولیت گوشته لیتوسفری بوده است.

پترولوژی, سنگ های آتشفشانی, ائوسن, خور, اصفهان, خرد قاره ایران مرکزی