آذر زرین - استادیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
عباسعلی داداشی رودباری - پژوهشگر پسادکتری اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تغییرات در شدت و فراوانی بارش، از جمله رخدادهای فرین، بیشترین تاثیر را بر مدیریت منابع آب و مدیریت ریسک سیلاب دارد. از آنجایی که ایران در یک منطقه خشک و نیمه خشک جهان  قرار گرفته است، اطلاعات بیشتری در مورد تغییرات گذشته و احتمالی آینده در خصوص بارش های فرین مورد نیاز است. این تحقیق با هدف بررسی روزهای همراه با بارش سنگین در ایران از سری مدل های سامانه زمین EC-Earth۳ با تفکیک افقی ۷/۰ درجه قوسی با پیکربندی های مختلف که در پروژه CMIP۶ مشارکت یافته اند، انجام شده است. یک مدل همادی از سه مدل EC-Earth۳،اEC-Earth۳-Veg و EC-Earth۳-CC با روش میانگین وزنی با رویکرد مستقل (IWM) تولید شد. جهت بررسی روزهای همراه با بارش سنگین از شاخص R۱۰mm  توصیه شده توسط کارگروه تخصصی در زمینه تغییر اقلیم و شاخص های فرین (ETCCDI) استفاده شد. شاخص R۱۰mm با سناریوهای خوش بینانه (SSP۱-۲.۶)، حد واسط (SSP۲-۴.۵)، بدبینانه (SSP۳-۷.۰) و خیلی بدبینانه (SSP۵-۸.۵) در دوره تاریخی (۲۰۱۴-۱۹۹۰) و سه دوره ۲۵ ساله شامل دوره های آینده نزدیک (۲۰۵۰-۲۰۲۶)، آینده میانی (۲۰۷۵-۲۰۵۱) و آینده دور (۲۱۰۰-۲۰۷۶) محاسبه شد. شاخص R۱۰mm در شش حوضه آبخیز درجه یک بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشینه این شاخص با ۱۴/۳۶ روز در حوضه دریای خزر و کمینه آن با ۱/۴۵ روز در حوضه مرزی شرق ایران دیده می شود و بارش سنگین در ایران تحت شرایط تغییر اقلیم آینده افزایش خواهد داشت. بیشینه افزایش روزهای همراه با بارش سنگین تحت سناریوهای SSP۳-۷.۰ و SSP۵-۸.۵ به ترتیب در سه حوضه دریای خزر، دریاچه ارومیه و قره قوم دیده شد. همچنین این شاخص در متوسط پهنه ای کشورحداقل افزایش ۲/۹۷ درصدی و حداکثر ۱۸/۲۲ درصدی را نشان داد. افزایش رخداد بارش سنگین در آینده ممکن است منجر به افزایش خطر سیل شده و دسترسی به منابع آب را نیز در ایران با مشکلاتی مواجه نماید.

فرین های اقلیمی, بارش سنگین, CMIP۶, سناریوهای SSP, ایران