نگین زرگریان - دانشگاه رازی
علیرضا باقری - دانشگاه رازی کرمانشاه
ایرج نصرتی - دانشگاه رازی
فرزاد مندنی - دانشگاه رازی

حضور علف های هرز در زیست بوم های کشاورزی همیشه منفی نبوده و می تواند با افزایش تنوع گونه ای سبب ایجاد اثرات مثبت بر زیست بوم و گیاه زراعی شود. ازاین رو مطالعه­ای در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ با هدف بررسی روابط موجود در جوامع علف های هرز یک مزرعه عدس و نیز اثر شاخص های تنوع بر عملکرد عدس انجام شد. تراکم، ارتفاع و وزن خشک علف­­های هرز به عنوان متغیرهای مستقل و عملکرد عدس به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و نمونه­برداری در دو مرحله (قبل از گلدهی و همزمان با رسیدگی فیزیولوژیکی عدس) انجام شد. علاوه بر این، با استفاده از داده­های ثبت شده مربوط به علف های هرز، شاخص­های تنوع زیستی شانون-وینر ('H) و سیمپسون (D) و شاخص های یکنواختی اسمیث- ویلسون (Evar) و کامارگو ('E) محاسبه شدند. روابط بین علف­های هرز و عدس با استفاده از رگرسیون گام به گام و نقشه های مربوط به تنوع علف­های هرز و عدس نیز با استفاده از روش درون یابی کریجینگ استخراج شدند. نتایج مطالعه نشان داد که عملکرد دانه عدس با افزایش یک بوته و همچنین یک گرم در مترمربع علف هرز به مقدار ۸۳/۰ و ۲۷/۰ گرم در مترمربع کاهش یافت؛ درحالی که تنوع و یکنواختی علف های هرز، بر عملکرد عدس اثر مثبت و معنی دار داشت و افزایش یک واحد در شاخص های یکنواختی اسمیث و ویلسون و تنوع سیمپسون منجر به افزایش عملکرد دانه عدس به مقدار ۴۸/۷۶ و ۶۶/۶۴ گرم در مترمربع شد. نقشه های مکانی عملکرد عدس و شاخص های تنوع و یکنواختی علف های هرز نیز به خوبی نمایانگر این رابطه مثبت بود. در حقیقت افزایش تنوع و یکنواختی علف­های هرز در مزارع باعث تقسیم عادلانه­تر منابع و خسارت زایی کمتر برخی گونه­های علف­های هرز می شود. ازاین رو، افزایش آگاهی درباره اثرات مثبت و منفی تنوع علف های هرز می تواند در مدیریت بهتر علف های هرز مزارع مفید واقع شود.

توزیع مکانی علف های هرز, حبوبات, شاخص های تنوع و یکنواختی, عملکرد دانه