سیامک رنجبر - دانشگاه رازی
محمداقبال قبادی - دانشگاه رازی
مختار قبادی - دانشگاه رازی

یکی از مشکلات رسوب ریز گردها بر روی سطح برگ گیاهان، کاهش شدت نور وارده می باشد. از این رو، به منظور بررسی اثر ریزگردها و شدت نور بر عملکرد و برخی ویژگی های فیزیولوژیک و زراعی نخود رقم بیونیچ، آزمایشی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل شدت نور (۱۰۰، ۷۵، ۵۰، ۲۵ و ۰ درصد شدت نور طبیعی) و رسوب ریزگردها در مرحله شروع گلدهی و بدون رسوب ریزگرد بودند. نتایج نشان داد که از مرحله گلدهی به بعد میزان خسارت رسوب ریزگردها به عملکرد زیست توده، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها، کربوهیدرات های محلول و کارآیی مصرف آب نسبت به تیمار شاهد به ترتیب ۵/۲۴، ۸/۱۶، ۴/۱۵، ۵/۱۳، ۷/۲۱، ۷/۱۰، ۸/۱۸ و ۶/۲۴ درصد بود. اثر کاهش شدت نور در تیمار بدون ریزگرد بین شدت نورهای کامل و ۷۵ درصد تفاوت معنی داری بر صفات عملکرد زیست توده عملکرد دانه و تعداد دانه در بوته ایجاد نکرد ولی از ۵۰ درصد تا صفر درصد این مقادیر کاهش داشتند؛ اگرچه، در تیمار رسوب ریزگردها با کاهش شدت نور از ۱۰۰ درصد، مقادیر این صفات کاهش معنی داری داشتند. هم رسوب ریزگردها و هم کاهش شدت نور اثرات شدیدی بر کارآیی مصرف آب گیاه نخود ایجاد کردند. بر این اساس، دامنه تغییرات برای کارآیی مصرف آب بین ۲۳/۱ تا ۶۱/۰ گرم ماده خشک به ازای هر واحد مصرف آب به ترتیب در تیمارهای نور کامل (شاهد)+بدون ریزگرد و با شدت نوری صفر (بدون شدت نور مستقیم)+ریزگرد به دست آمد. در کل، نتایج نشان داد که رسوب ریزگردها روی سطح برگ گیاه نخود، عملکرد دانه این گیاه را معادل کاهش ۵۰ درصدی شدت نور کاهش داد.

رنگدانه های فتوسنتزی, کارآیی مصرف آب, کربوهیدرات های محلول