مطالعه ی ساختاری رخنمون های صخره ای در نگاره «فرود با ایرانیان مواجه می شود» از شاهنامه طهماسبی

در هنر ایران تصاویر و نشانه های بصری بسیاری، از طبیعت انعکاس یافته اند. نقاش ایرانی همواره به طبیعت و نمودهای آن همچون گیاهان، صخره ها و آسمان دلبستگی داشته و از آنجایی که طبیعت گرایی و آمیختگی انسان با طبیعت، ریشه در اعتقادات مذهبی و اسطوره ای مردم ایران دارد، در نگاره ها به عنوان یکی از اصول زیبایی شناسانه طبیعت­گرا مشاهده می شود. یکی از این نشانه های تصویری، صخره است که از جنبه ی نمادین و تمثیلی نیز مورد توجه بوده است. صخره های خیال انگیز با چهره های حک شده و به آسمان سر کشیده -عموما هماهنگ با روایت داستانی- مفهوم خاصی را بیان می کنند. یکی از آثاری که گونه های متفاوتی از رخنمون های صخره ای را به نمایش گذاشته، نگاره «فرود با ایرانیان مواجه می شود» از شاهنامه طهماسبی است. در مقاله ی حاضر نمونه های تصویری صخره های رخنما مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند و به این سوالات پاسخ داده می شود: چه ارتباطی میان رخنمون های صخره ای با متن داستان وجود دارد؟ از لحاظ بصری و ساختاری رخنمون های صخره ای چه خصوصیاتی دارند؟ رخنمون ها با متن داستان ارتباط داشته و همراه با سایر عناصر در جهت تقویت روایت داستانی هماهنگ گشته اند. بر اساس نگاره مورد بحث، رخنمون ها به دو نوع انسانی و حیوانی و به صورت تجریدی یا کاملا طبیعی تصویر شده اند. تاکنون پژوهشی به طور مستقیم در رابطه با موضوع رخنمون های صخره ای، بویژه در این نگاره، مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. مقاله ی حاضر به تحلیل ساختاری رخنمون ها می پردازد و کیفیت عناصر رخنما را که در ساختار نگاره نقش داشته، مورد بررسی قرار می دهد.

Keywords:

رخنمون های صخره ای , نگارگری , شاهنامه طهماسبی , صخره