بررسی کاربست اسماء متبرکه در نماهای پارامتریک (با تاکید بر کاشی کاری بقعه شیخ جبرائیل کلخوران)

بقاع صفوی ابنیه مذهبی هستند که در سراسر ایران وجود داشته و پس از اعلام دین تشیع به عنوان دین رسمی کشور در زمان شاه اسماعیل اول صفوی، به عنوان مرکز نشو و نماد تشیع شناخته می شوند. هر یک از این اماکن تاریخی-مذهبی محل دفن شیوخ و بزرگان صفوی است و به همین دلیل مقام و منزلتی خاص میان شیعیان دارند. بقعه شیخ جبرائیل کلخوران که متعلق به جد سلاطین صفوی می باشد، به دلیل داشتن ارزش های معنوی جایگاه ویژه ای در میان مردم دارد و کاشی کاری بقعه شیخ جبرائیل کلخوران نیز از نظر تزیینات به کار رفته در شناخت سبک تزیینات دوره صفوی از اهمیت بالایی برخوردار است. کاربست اسماء متبرکه یکی از روش های زیباسازی ابنیه مذهبی دوره صفوی به شمار می رود که تزیینات بقعه شیخ جبرائیل کلخوران قابل مشاهده است. مقاله حاضر با رویکرد تاریخی_تطبیقی و با استفاده از روش تحلیلی_توصیفی و انجام تحقیقات کتابخانه ای و میدانی به ارزیابی و بررسی این سه بقعه صفوی پرداخته است که به سوال مربوطه در ارتباط با تزیینات کاشی کاری اسماء متبرکه در بقعه شیخ جبرائیل کلخوران و چگونگی کاربست آنها در نماهای پارامتریک پاسخ دهد. این پژوهش، بر این فرضیه استوار است که اسماء متبرکه به سبک کاشی معرق و با کاشی های لعاب دار به رنگ آبی فیروزه ای و به خط کوفی بنائی اجرا شده اند و از دیدگاه هندسی الگوواره های مناسبی برای طراحی نماهای پارامتریک ایرانی- اسلامی بوده و با آن هم خوانی دارد و در نهایت پیشنهاداتی در این زمینه ارائه گردیده است.

Keywords:

اسماء متبرکه , کاشی کاری , بقعه شیخ جبرائیل , نمای پارامتریک , ایران.