محمدنادر آزادپور - کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه تهران

روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل دارای وجوه فراملی پررنگی است. باتوجه به اهمیت فراوان روابط آذربایجان با اسرائیل و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران، درک زمینه های فراملی این روابط حائز اهمیت است. در مقاله حاضر شناسایی تاثیر آنها بر شکل گیری و توسعه این روابط بعنوان هدف در نظر گرفته شده است. در این راستا، از روش توصیفی-تحلیلی و نیز از منابع کتابخانه ای جهت گردآوری داده های لازم استفاده شده است. یافته ها و نتایج مقاله حاکی از آنست که پس از فروریزی ساختار دوقطبی نظام بین-الملل با توسعه عوامل و کنشگران فراملی، اهمیت روابط اقتصادی در تعاملات جهانی، روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل متاثر شده است. استقلال یابی کشورهای حوزه قفقاز جنوبی به دنبال فروپاشی شوروی و ناتوانی روسیه در کنترل وضعیت، منجر به حضور کنشگران فرامنطقه ای چون آمریکا در حوزه ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی شد؛ بنابراین از نیات و انگیزه های اساسی ایجاد روابط حسنه آذربایجان با اسرائیل، کسب حمایت لابی ذینفوذ یهودی در روند سیاسی آمریکا بود. الگوی سیستم کثرت گرایانه آمریکا هم شرایط مناسب برای تاثیرگذاری لابی های ذینفع در حوزه سیاست خارجی آمریکا فراهم نمود. لابی یهود و حامیان سیاست صهیونیستی بعنوان عضو غیررسمی این روابط با موضع جانبدارانه خود در قبال مساله آذربایجان در سیاست آمریکا نشان داده اند که در کانال پشتی، موثرتر از کانال رسمی و دیپلماتیک ایفای نقش کردند. مساله امنیت انرژی غرب با نقش آفرینی شرکت های چندملیتی نیز از عوامل موثر در توسعه روابط و نیز منافع استراتژیک اسرائیل در آذربایجان است.

آذربایجان، اسرائیل، بازیگران فراملی، لابی یهود، تعاملات فراملی