محمد جواد اسکندرلو - عضو هیات علمی مرکز جهانی علوم اسلامی

مراد از «تاریخگذاری قرآن» تعیین تاریخ نزول آیات و سور قرآن است. با توجه به این که این موضوع پژوهشی تاریخی است، مبنا و روش تحقیق درست آن، استناد به دلایل تاریخی، روایات معتبر و مضامین آیات و سور است؛ بدین لحاظ، قرآنپژوهان مسلمان، اغلب در این زمینه به روایت ابن عباس استناد کردهاند و براساس آن به ترتیب نزول سورهها پرداختهاند، ولی خاورشناسان از آن جا که بیشتر بررسی لحن، آهنگ و سبک آیات و سور را ملاک و مبنای تحقیق خود قرار دادهاند و یا آن که به روایات ضعیف استناد جستهاند، به نتایجی نادرست دست یافتهاند، به گونهای که نتیجه پژوهش آن ها در ارائه ترتیب سورهها نه تنها با ترتیب روایی ناسازگار میباشد، بلکه میان ترتیبهای خودشان نیز تفاوت و ناسازگاریهای بسیار زیادی مشاهده میشود و این نشان می دهد که معیارها و مبانی آن ها چیزی جز ذوقیات و تخیلات محض نبوده است. مهمترین خاورشناسانی که در این مقوله به گونه مفصل تحقیق نمودهاند، عبارت اند از: تئودور نولدکه،[i] گوستاووایل،[ii] رودول،[iii] بلاشر،[iv] ریچاردبل،[v] ویلیام مویر،[vi] گریم[vii] و هرشفلد.[viii] بایسته یادآوری است که از میان نامبردگان، فقط ریچاردبل به تاریخگذاری آیات پرداخته است، ولی دیگران محور پژوهش خود را تاریخگذاری سورهها قرار دادهاند. در این مقاله به نقد و بررسی پژوهش ریچاردبل در زمینه تاریخگذاری آیات میپردازیم. [i] . THEODOUR NOLDEKE. (۱۸۳۶ – ۱۹۳۰) [خاورشناس آلمانی]; THE ORIGINS OF THE KORAN. [ii] . GUSTAV WEIL. (۱۸۰۸ – ۱۸۸۹) [خاورشناس آلمانی]; MOHAMMED, DER Prophet: Sein Leben und sein lehre. [iii] . ROD WELL. (۱۹۰۰) [خاورشناس انگلیسی]; THE KORAN. [iv] . BLACHERE. (۱۹۰۰ – ۱۹۷۳) [خاورشناس فرانسوی]; Introduction au coran. [v] . RICHARD BELL. (۱۹۱۳ – ۱۹۸۲) [خاورشناس اسکاتلندی]; INTRODUCTION TO THE QURAN. [vi] . WILLAM MUIR. (۱۸۱۹ – ۱۹۰۵); THE CORAN,ITS COMPOSITION AND TEACHING. [vii] . GRIMME. ((قرن بیستم; MOHAMMED, Das Leben, Munster. [viii] . HIRSCHFELD (۱۸۵۴ – ۱۹۳۴); NEW RESEARCHES INTO THE COMPOSITION AND EXEGESIS OF THE QURAN.

تاریخ, تاریخ گذاری, قرآن, آیات, ترتیب نزول, واحد نزول