مجید طرقی - عضو هیئت علمی، گروه فقه تربیتی، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعه المصطفی العالیمه، قم، ایران
حسن شکوری - استاد فقه و اصول حوزه علمیه، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.
احمد شهامت - داشجوی دکتری فقه تربیتی ، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعهالمصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیدهپروردگار عالمیان وجود هر یک از آحاد بشر را با مجموعه ای از ظرفیت ها، قابلیت ها و استعدادهای بالقوه سرشته است تا این ودایع شکوفا شوند و به نقطه کمال خود نائل آیند. فرایند «تربیت» عهده دار زمینه سازی برای شکوفایی این استعدادهای بالقوه است. از قوانین مهم تربیتی، «جامعیت در تربیت» به معنای وظیفه مربیان و عوامل تربیت در فراهم سازی زمینه رشد همه جانبه متربیان است. عرضه به فقه، به عنوان دانش عملیاتی اسلام در ارائه سبک زندگی مطلوب، می تواند میزان اعتبار و روایی این قانون، را بسنجد. این مهم با روش فقهی و استنباط اجتهادی مصطلح و با استمداد از روش توصیفی و تحلیلی، محقق می گردد. در این پژوهش، مجموعه ادله، بررسی گردید: نخست، هشت دلیل عام اقامه شد: قاعده احسان؛ قاعده نصح المومن؛ قاعده تامین عدالت؛ قاعده اعانه بر بر؛ قاعده اتقان عمل؛ قاعده حرمت اعانه بر اثم؛ قاعده لا ضرر؛ قاعده لزوم دفع ضرر محتمل. بر این اساس، وجوب تربیت جامع، در مرتبه ای که ترک آن موجب اضرار قابل توجه به متربی است، ثابت می گردد. در مراتب فراتر آن، که تربیت جامع موجب بالندگی و موفقیت متربی باشد، بر اساس این ادله، استحباب دارد. تعیین مصداق این مراتب، به عهده عرف متخصصان حوزه تربیت است. سپس، چهار دلیل خاص بر تربیت جامع اقامه شد: جامعیت دستورات قرآن نسبت به ساحات تربیتی؛ صحیحه عبد الله بن سنان؛ آیه وقایه؛ دلیل عقل. از مجموع این ادله، رجحان مطلق تربیت جامع در تربیت استفاده می شود. این حکم به تناسب موقعیت و موضوع عمل تربیتی در حکم وجوبی و یا استحبابی متجلی می شود.

تربیت, جامعیت, تربیت جامع, فقه, فقه تربیتی