هادی عجمی - پژوهشگر گروه فقه تربیتی موسسه اشراق و عرفان
علیرضا اعرافی - مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و استاد گروه فقه و اصول جامعه المصطفی العالمیه
احمد شهامت - فارغ التحصیل دکتری فقه تربیتی جامعه المصططفی

از مسائل مهم فرایند تعلم و از نیازهای اساسی جامعه، حفاظت و تثبیت اطلاعات، معلومات و علوم است. در این مقاله، با روش توصیفی و تحلیل اجتهادی مصطلح، به بررسی فقهی محافظت از اطلاعات پرداخته شده است. این مسئله، از دو بعد محافظت برای خود و برای دیگران و همچنین روش های بیان شده آن در روایات، بررسی شد.هدف، توجه دادن به اهمیت، حکم و راهکارهای این مسئله برای اهل علم و مسئولان مربوط در حوزه های گوناگون دانش است. مهم ترین نتایج چنین است که حفظ علوم و اطلاعات، رجحان و استحباب دارد؛ اما ممکن است در مواردی برای برخی یا نسبت به برخی علوم، وجوب داشته باشد. برپایه لزوم حفظ نظام جامعه اسلامی، محافظت از علوم و اطلاعات مورد نیاز جامعه، واجب کفایی است؛ اما ممکن است در شرایطی برای حکومت، این وجوب عینی شود. در ادله، به دو نوع روش محافظت از دانش توجه شده است: روش های انسانی، مانند مباحثه و تدریس و روش های ابزاری، مانند کتابت و ثبت آن. مناط حکم بیان شده در این مباحث، محافظت است و هر روشی که امروزه و در آینده، ذیل این عنوان قرار بگیرد، همان حکم را دارد. 

حفاظت از اطلاعات, تعلم, یادگیری, کتابت, تدریس, مباحثه علمی, و مرور درس