کامبیز ابراری واجاری - Department of Forestry, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Lorestan University, Khorramabad, I.R. Iran
فرهاد جهانپور - Faculty of Agriculture and Natural Resources, Lorestan University, Khorramabad, I.R. Iran
علیرضا آملی کندوری - Faculty of Agriculture and Natural Resources, Lorestan University, Khorramabad, I.R.

مقدمه و هدف : رویش درختان جنگلی تحت کنترل مولفه های مختلفی است. یکی از عوامل اصلی تعیین کننده ساختار و ترکیب جنگل رقابت بین درختان بوده و رقابت روابط پیچیده­ای را شامل می ­شود که به الگوی پراکنش درختان، وجود منابع و راندمان به­ کارگیری منابع بستگی دارد. بنابراین آگاهی از فرایندهای رقابت درختان ازنظر بوم ­شناختی و اقتصادی حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر تعیین همبستگی شاخص رقابت با برخی ویژگی­های ساختاری درختان بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl var.persica) در منطقه هشتاد پهلو خرم آباد (لرستان) بود. مواد و روش­ها: درختان سالم بلوط دانه زاد (۳۰ درخت) در دامنه­ های مختلف به روش تصادفی انتخاب شدند. برخی ویژگی­های درختان بلوط ایرانی شامل ارتفاع، قطر برابرسینه و قطر تاج درختان اندازه­ گیری شد. در زیر تاج آن ها در دو جهت (شمالی- جنوبی) به فاصله یک متر از تنه درختان نمونه­ برداری از ریشه­ های مویین (۶۰ نمونه) در عمق ۳۰-۰ سانتی­متری انجام شد. یافته­ ها: نتیجه تجزیه واریانس نشان داد که بین مقدار شاخص رقابت برای گونه بلوط ایرانی در دامنه­ های مختلف اختلاف معنی­ دار وجود داشت (۰/۰۰۰Sig.=) به طوری که بیشترین مقدار میانگین این شاخص مربوط به دامنه شمالی بود. برای مقدار شاخص رقابت در طبقه قطری اختلاف معنی ­دار و در طبقه ارتفاعی درختان عدم اختلاف معنی ­دار مشاهده شد. با افزایش قطر­تاج و قطربرابرسینه، میانگین شاخص رقابت درختان بلوط افزایش و با کاهش نسبت ارتفاع به قطر برابرسینه و همچنین نسبت قطر تاج به قطر برابرسینه مقدار شاخص کاهش یافت . اختلاف معنی ­دار برای درختان بلوط ازنظر قطر تاج، قطر برابرسینه، نسبت ارتفاع به قطر برابرسینه و همچنین نسبت قطر تاج به قطر برابرسینه در دامنه­ های مختلف مشاهده شد. ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین شاخص رقابت و کربن زی توده ریشه­ های مویین درختان بلوط ایرانی همبستگی منفی معنی­ دار وجود دارد. نتیجه­ گیری: تفاوت شاخص رقابت در دامنه قطری مختلف درختان بلوط ایرانی  بیانگر اهمیت و نقش این مشخصه مهم در برآورد آن و همچنین اختلاف توان رقابتی درختان در مراحل مختلف توسعه توده جنگلی است. به­ طور­کلی درختان نورپسند و دانه ­زاد بلوط ایرانی با توجه به شرایط رویشگاهی ازنظر توان رقابتی و برخی ویژگی­های ساختاری در دامنه­ های مختلف باهم تفاوت دارند که این ویژگی های مهم درعملیات جنگل ­شناسی بایستی مورد توجه مدیریت جنگل قرار گیرد.

Competition, High forest, Oak, Tree structure, بلوط, جنگل دانه زاد, رقابت, ساختار درخت