اثر مشخصات فنی و زهکشی جاده بر زمین لغزش های کنارجاده ای در حوزه جنگلی ۸۵ استان گلستان

مقدمه و  هدف: شناسایی میزان اثرگذاری مشخصات فنی مختلف و شرایط زهکشی راه یک روش علمی برای به تصویر کشاندن نقاطی است که خطر وقوع لغزش در آن ها وجود دارد. زمین ­لغزش­ها خسارت ها و مشکلاتی از قبیل افزایش هزینه ساخت جاده، افزایش هزینه نگهداری و تعمیرات، اختلال در حمل و نقل و بالا بردن خسارات به ماشین ها را به وجود می آورد. لذا به توجه به پیامدهای مخربی که زمین ­لغزش­های کنارجاده­ ای بر امکان دسترسی به عرصه و هزینه­ های نگهداری راه متوجه مسئولین می ­سازد لازم است عوامل اصلی محرک زمین­ لغزش ­ها شناسایی و راهکارهای اجرایی مناسب جهت کنترل آنها اتخاذ شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر مشخصات فنی و زهکشی راه بر زمین ­لغزش­ های­ کنار جاده­ ای در حوزه­ جنگلی ۸۵ استان گلستان بود. مواد و روش­ ها: در پژوهش حاضر ابتدا کل جاده­ ه ای جنگلی حوزه پیمایش شد و تمامی زمین­ لغزش ­ها با مساحت­های مختلف توسط سامانه موقعیت­ یاب جهانی (GPS) به ثبت رسید. سپس مشخصات فنی جاده شامل شیب طولی، ارتفاع و شیب ترانشه، حجم ترافیک، عرض و عمق جوی کناری، فاصله از آبروهای عرضی و قطر آبروها تا مسافت ۱۰۰ متری از دو طرف هر نقطه لغزشی مورد اندازه ­گیری قرار گرفت. همبستگی عوامل فنی و زهکشی جاده با فروانی فراوانی و وسعت زمین   ­لغزش­ ها به کمک تجزیه و تحلیل آماری مشخص شد. یافته­ ها: در مجموع ۱۲۱ مورد زمین­ لغزش در حوزه آبخیز ۸۵ استان گلستان به ­ثبت رسید که از این میان ۲۲ مورد در جاده­ های با استاندارد بالا، ۳۰ مورد در جاده ­های با استاندارد متوسط و ۶۹ مورد در جاده­ های با استاندارد پایین مشاهده شد. به ­طور متوسط هر نقطه لغزشی در جاده­ های با استاندارد بالا، متوسط و پایین به ترتیب ۱۳/۹۵، ۴۳/۱۷ و ۶۰/۱۴ مترمربع مساحت داشت و مساحت کل زمین­ لغزش ­ها در این سطوح استاندارد نیز به ­ترتیب ۳۰۷، ۱۲۹۵ و ۴۱۵۰ مترمربع بود. نتیجه ­گیری: نتایج نشان داد که فراوانی و مساحت زمین ­لغزش­ها با قطر آبرو، شیب و ارتفاع ترانشه همبستگی مثبت و معنی­ دار داشت. بدین معنی­ که با افزایش شیب و ارتفاع ترانشه، تعداد و وسعت زمین­ لغزش­ها افزایش یافت. همچنین در جاهایی که آبروهای عرضی به دلیل دبی آب از قطر بیشتری برخوردار بودند تعداد و وسعت زمین لغزش­ها بیشتر بود. حداکثر قطر آبروهای عرضی ۱۲۰ سانتی­متر بود اما به­ دلیل دبی بالا و رطوبت خاک این آبروها نتوانستند جلوی زمین ­لغزش­ ها را بگیرند. لذا توصیه­ می ­شود در چنین مناطقی از پل و دیواره ­های حفاظتی استفاده شود.

Keywords:

Cutslope gradient , Cutslope height , Culvert diameter , Forest Road , Landslide , ارتفاع ترانشه , زمین لغزش , جاده جنگلی , شیب ترانشه , قطر آبرو عرضی