یدا.. سپهری - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سید علی اکبر هدایتی - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

دریای خزر، بزرگترین دریاچه جهان، به لحاظ جغرافیایی و تاریخی از دیرباز در موقعیت ممتازی قرار داشته است. ماهیان خاویاری از ارزشمندترین موجودات دریاچه خزر محسوب می شوند و خاویار دریای خزر از دیرباز مورد توجه جهانیان بوده است. در این تحقیق به بررسی سیاست های مدیریتی ماهیان خاویاری قبل و پس از انقلاب اسلامی پرداخته شد. نتایج نشان داد که پیش از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی هیچگونه نظارت مدیریتی و حاکمیتی بر دریای خزر وجود نداشته و تصمیم گیری توسط اتحاد جماهیر شوروی بوده و پس از فروپاشی شوروی و تقسیم آن به جمهوری های مختلف ناهماهنگی های مدیریتی زیادی در این حوزه صورت گرفته است. این تحول به برآمدن مسائل جدیدی منجر شده که از جمله می توان به کاهش چشم گیر ماهیان خاویاری اشاره نمود. در این بین تنها جمهوری اسلامی ایران رسالت اخلاقی-زیست محیطی خود را به نحو احسن اعمال کرده و بازسازی ذخایر این ماهیان ارزشمند را شدت بخشیده است. بررسی آمار صید ماهیان خاویاری نشان می دهد که در سال-های اخیر تنها وضعیت ذخایر تاس ماهی ایرانی بهتر از ذخایر سایر تاس ماهیان بوده و ۴ گونه دیگر با کاهش فوق العاده ای مواجه شده است. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، فعالیتهای چشمگیری در این حوزه صورت گرفته است از جمله: بازسازی ذخایر و رهاسازی بچه ماهیان به دریا، پرورش ماهیان خاویاری در آبهای نامتعارف داخلی و در قفس، افزایش مراکز تحقیقاتی و دانشگاهها با رویکرد مدیریت ذخایر ماهیان خاویاری و معرفی گونه با ارزش تاس ماهی ایرانی.

دریای کاسپی, ذخایر ماهیان خاویاری, مدیریت جهادی