غضنفر مرادی نسب - دانشگاه هرمزگان دانشکده علوم و فنون دریایی
سید یوسف پیغمبری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
الهام میررسولی - مدرس مدعو گروه شیلات دانشگاه پیام نور، گرگان، ایران

هدف از این مطالعه بررسی وضعیت استحصال خاویار در صیدگاه های جنوب غربی دریای خزر (استان گیلان) می باشد. بدین منظور به مدت ۵ سال در طول سال های ۸۸-۱۳۸۴، از داده های حاصل از صید تورهای گوشگیر ثابت در صیدگاه های ماهیان خاویاری، داده های حاصل از صید این ماهی ها با تور پره و همچنین کشفیات یگان حفاظت استفاده گردید. در پایان تعداد ۱۳۶۱ عدد ماهی خاویاری مولد ماده (دارای خاویار) صید گردید که شامل ۷۸۸ عدد قره برون، ۴۱۰ عدد دراکول، ۶۰ عدد چالباش، ۷۰ عدد شیپ و ۳۳ عدد فیل ماهی بود. میزان خاویار استحصالی از مقدار ۱۶۵۲ به ۰۶/۹۲۵ کیلوگرم رسیده و حدود ۴۴ درصد کاهش را نشان می دهد. رابطه بین میزان خاویار و زمان به صورت خطی و دارای همبستگی منفی، بالا و معنی دار بود (۰۱۵/۰P= ). بعلاوه روند میزان خاویار به دست آمده در ناحیه ۱ به شدت کاهش یافته (۰۱۶/۰P= ) ولی در ناحیه ۲ تقریبا ثابت بود (۵۱۴/۰P= ). همچنین بیشترین و کمترین میزان خاویار استحصالی مربوط به ماهی قره برون و چالباش به ترتیب با ۶۰/۶۶ و ۱۹/۴ درصد بود. از نظر فراوانی نسبی (درصد) خاویار رقم ۱ و خاویار فشرده با ۹۰/۷۲ و ۲۷/۳ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را تشکیل دادند که دارای اختلاف معنی داری در سطح ۰۵/۰ بودند (۰۵/۰>P). نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که میزان خاویار تولیدی در صیدگاه های جنوب غربی دریای خزر (استان گیلان) به شدت رو به کاهش بوده و این مشکل بیانگر کاهش در ذخایر ماهیان خاویاری و تولید خاویار در دریای خزر می باشد.

ماهیان خاویاری, استحصال خاویار, کمیت, دریای خزر, استان گیلان