المیرا جنوی - استادیار، گروه ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران
فریبا مردانی - دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران.

هدف: شیوع کووید-۱۹ از اواخر دسامبر ۲۰۱۹، به یک تهدید بالینی در جهان تبدیل شده است. برای مهار این معضل لازم است اطلاعات صحیح و یافته های دقیق دانشمندان در اسرع وقت در اختیار عموم قرار گیرد. با توجه به جایگاه ویژه شبکه های اجتماعی و نقش تاثیرگذار آن در ارتباطات اجتماعی و انتقال اطلاعات، هدف این پژوهش بررسی میزان تاثیر اطلاع رسانی و آموزش از طریق شبکه های اجتماعی در افزایش سطح آگاهی در زمان شیوع کووید-۱۹ در جامعه و شناخت نیازهای اطلاعاتی مردم در این رابطه است. روش : این پژوهش پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه پژوهش نیز مردم شهر تهران بودند. تعداد ۳۸۴ نفر که از شبکه های اجتماعی در زندگی روزمره استفاده می کنند، به طور تصادفی و با نمونه گیری خوشه ای از مناطق ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۷، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۲۰ و ۲۱ انتخاب شدند. حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین و داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شدند. روایی ابزار نیز به شیوه صوری با نظر خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بررسی شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ محاسبه و با ضریب ۸۱/۰ تایید گردید. در نهایت داده های گردآوری شده در نرم افزار اس. پی. اس. اس[۱] وارد و کدگذاری شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های K۲، T و فریدمن استفاده گردید. نتایج: نتایج نشان داد که بسیاری از افراد، استفاده از شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی و آموزش را برای افزایش آگاهی عمومی در شرایط همه گیری کووید-۱۹، بسیار تاثیرگذار می دانند. بیش از نیمی از این افراد حضور این شبکه ها را در زندگی شان بسیار موثر دانسته و اعتقاد دارند که این شبکه ها می توانند بستر مناسب و مفیدی برای اطلاع رسانی، آموزش و آگاهی باشند و آموزش ها و اطلاعات مفیدی در این شبکه ها انتشار می یابد. در استفاده از شبکه های اجتماعی، اینستاگرام، تلگرام و واتساپ، به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار دارند و سروش آخرین جایگاه را دارد. نتیجه گیری: مردم علاقه مند به استفاده از شبکه های اجتماعی برای افزایش سطح آگاهی از بیماری کووید-۱۹ بوده و عقیده دارند که اطلاعات و آموزش های مفیدی از این شبکه ها را در کوتاه ترین زمان ممکن دریافت می کنند. اما میزان اطمینان شهروندان تهرانی به این اطلاعات در حد متوسط است. برخی از اطلاعاتی که به اشتراک گذاشته می شود، از منابع دیگر مانند اخبار سایت ها، صدا و سیما و سایر رسانه های خبری بدست می آیند و مردم این اطلاعات را در شبکه های اجتماعی نیز با هم به اشتراک می گذارند.  

شبکه های اجتماعی, اطلاع رسانی, آموزش, آگاهی عمومی, کووید-۱۹, کرونا ویروس, تهران