حبیبه جهان بخش - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران
سید علی محمد مدرس ثانوی - استاد و عضو هیئت علمی گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران .
حامد کشاورز - دانشجوی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
مهدی پناهی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان.

مطالعات فیزیولوژیک گیاهان زراعی تحت تاثیر عوامل تنش­زای غیر زنده با هدف بهبود تولید آن در آینده دارای اهمیت می­باشد. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران در سال ۱۳۹۴، برای بررسی مورفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین تحت سطوح مختلف دی­اکسیدکربن (۵۰۰، ۹۰۰ و ۱۳۰۰ میکرو مول بر مول هوا)، اشعه فرابنفش (UV-A, B, C) و سطوح مختلف آبیاری (آبیاری کامل و کم­آبیاری (۶۰ % ظرفیت زراعی)) اجرا شد. کم­آبی تاثیر معنی­داری بر ارتفاع بوته گذاشت بطوریکه نسبت به شاهد ۱۰ درصد کاهش نشان داد. تعداد برگ­های زیر بلال تحت تاثیر تیمار اثر متقابل کم­آبی و دی­اکسید کربن و تیمار برهمکنش پرتو فرابنفش و دی­اکسیدکربن کاهش یافت اگرچه این کاهش از لحاظ آماری تفاوت معنی­داری نداشت. با کاهش میزان آبیاری، سطح ویژه­ی برگ، سطح برگ بوته و شاخص برداشت نیز کاهش نشان داد. سطح ویژه برگ و سطح برگ کامل در اثر کم­آبی کاهش محسوسی داشت بطوریکه نسبت به شاهد به ترتیب ۱۱% و ۱۹%  کاهش نشان داد. در شرایط آبیاری کامل زراعی بین غلظت CO۲ و تعداد دانه در ردیف رابطه­ی مستقیم وجود داشت و در شرایط اعمال تنش کم­آبی این رابطه از نوع معکوس بود تحت اثر متقابلCO۲و تابش فرابنفش، با کاهش طول موج پرتو فرا بنفش عملکرد کاهش یافت. کاهش طول موج از A به B بر میزان عملکرد تاثیر چندانی نداشت اما از B به C مقدار عملکرد کاهش بسیاری یافت. بنابراین می­توان گفت که افزایش غلظت پرتو فرا بنفش در شرایط تنش خشکی منجر به کاهش تعداد برگ و سطح برگ می­شود و کاهش عملکرد اجتناب ناپذیر است.

تابش فرابنفش, تنش کم آبی, شاخص سطح برگ, رنگدانه های فتوسنتزی